#35 İlke | İktisat İzleme Raporu

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Önce Kavramlar…

Enflasyon, cari açık, katılım bankacılığı, katılım sigortacılığı.

• Enflasyon: Ürün fiyatlarının artış durumu. Aynı zamanda paranın satın alma gücünde meydana gelen düşüşü ifade ediyor.
• Cari açık: Ülkenin ihraç ettiği ürünlerden kazandığı paranın, ithal ettiği ürünlere harcadığı paradan daha az olması. Enflasyon ve istikrarsız döviz kuru ile birlikte cari açık artışı, Türkiye ekonomisinin kronik problemi olarak görülüyor.
• Katılım bankacılığı: Alternatif bir kredi kullanım şekli sağlayan bankacılık türü. Faizsiz kredi prensibiyle işleyen bu sistem İslam İktisadı kapsamında inceleniyor. (Katılım bankaları nakit olarak kredi vermiyor, ancak müşterisi adına mal alımı yapabiliyor. Bu süreçte alınan malın tedarikçisini belirleme yetkisi müşteride kalıyor.)
• Katılım sigortacılığı: Ortak katılım ve dayanışma esaslarına dayanan sigorta türü. Katılımcılar tarafından belli bir havuzda toplanan primler, sigorta kapsamındaki herhangi bir durumun gerçekleşmesi halinde üyenin zararını karşılamak adına kullanılıyor.

II. ARAŞTIRMACI KURUM

İLKE Vakfı.

2010 yılında kurulan İlim Kültür Eğitim Vakfı (İLKE); farklı alanlarda bilgi, politika ve strateji üretmeyi, karar alıcılara yol gösterecek araştırmalar yapmayı amaçlıyor.

Vakıf bünyesinde farklı dernekler ve araştırma merkezleri bulunuyor. Bunlardan bazıları İlmi Etüdler Derneği (İLEM), İslam İktisadı Araştırma Merkezi (İKAM), Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği (İGİAD). İLKE bünyesinde hazırlanan çeşitli yayınlara buradan ulaşabilirsiniz.

III. METODOLOJİ

IV. BULGULAR

Türkiye ekonomisi ne durumda?

• Rapora göre, Türkiye ekonomisi iyi bir büyüme performansı sergiliyor. Geçtiğimiz yıl %11 oranında büyüyen Türkiye ekonomisi, üçer aylık periyotlarda ise sırasıyla %7,3, %21,9, %7,5 ve %9,1 oranında büyüdü. Aynı yıl içerisinde büyüme hızı ABD’de %6, Almanya’da %3,1, Brezilya’da %5,2, Fransa’da 6,3, Çin’de %8 olarak gerçekleşti.
• En hızlı büyüyen sektör hizmet sektörü(%21,1). En çok daralan sektör finans sektörü (%9).
• 2021 yılında bilgi ve iletişim sektörü (%20,2) sanayi sektörü (%16,6) ve gayrimenkul sektörde (%3,5) büyüme kaydediliyor. Buna karşın tarım (%2,2) ve inşaat (%0,9) sektörleri küçülüyor.
• Hane halkı harcamaları artışta. (%15,1) Ek olarak kamu harcamalarının %2; yatırımların %6,4; ihracat ve ithalatın sırasıyla %25 ve %2 büyüdüğünü görülüyor.

Peki istihdama dair rakamlar ne durumda?

• 2021 yılında her sekiz kişiden biri işsiz. (%12,2)
• 2021 yılı genç işsizliğinin bir önceki yıla göre 2,2 puan azaldığı görülüyor. (%22,8)
• Toplam istihdamda en büyük pay hizmet sektörüne ait. (%55,4) Hizmet sektörünü %21,3 ile sanayi, %17,2 ile tarım ve %6,1 ile inşaat sektörü takip ediyor.

Gelelim yaşam pahalılığı ve enflasyona.

• Yıl sonundaki enflasyonun yıl başına göre yaklaşık üç katına çıktığı görülüyor. Bir önceki yılın aynı ayına ait verilere göre 2021 Ocak ayında %14,97 olan enflasyon yıl sonuna gelindiğinde %36,08.
• Cari açıkta bir yıl içinde 4 kat artış görülüyor. 2021 Ocak ayında 1,776 milyar dolar iken 2022 Ocak ayında 7,112 milyar dolar.
• Enerji hariç cari işlemler hesabı 2021 Ocak ayında 344 milyon dolar fazla vermiş, bu rakam 2022 Ocak ayında 959 milyon dolar olarak ölçülüyor.
• Türkiye’nin cari açığının enerji ve altın kaynaklı olduğunu söylemek mümkün. Altın ve enerji hariç cari işlemeler hesabında ise aynı dönemlerde cari işlemler fazlalığı sırasıyla 1.251 milyon dolar ve 1.478 milyon dolar.

2021 yılında kritik sektörlerdeki gelişmeler.

• Türkiye’nin tarımsal üretimi 2020 yılında gösterdiği iyi performansı 2021 yılında sergileyemiyor. 2020 yılında reel olarak yüzde 5,9 büyüyen tarım ve hayvancılık sektörü, 2021 yılında yüzde 2,2 oranında daralıyor ve tarımsal üretim cari fiyatlarla 407 miyar TL olarak gerçekleşiyor.
• Geçen seneye göre tarım sektöründe istihdam edilen kişi sayısında büyük bir artış görülmüyor. 2020 yılı sonu itibariyle tarım sektöründe 4,82 milyon kişi istihdam edilirken, 2021 yılında bu sayı 5,05 milyon.
• 2021 yılında ülkemizin toplam elektrik enerjisi kurulu gücü % 4,1 artarak 99.819 MW seviyesine çıkıyor.
• Enerji kaynakları arasında yenilebilir kaynaklar öne çıkıyor. Toplam kurulu güç içerisinde yenilenebilir kaynakların toplam payı % 53,72. Güneş ve rüzgârın payları ise sırasıyla % 7,83 ve %10,62.
• TÜİK verilerine göre 2021 yılında, ülkemizin bilgi ve iletişim sektörünün % 20,4 büyüdüğü görülüyor. (195 milyar 165 milyon TL)
• 2021 yılında bilgi ve iletişim sektöründeki toplam istihdamda artış olduğu kaydediliyor. Kişi istihdamı yaklaşık 32 bin kişi artarak 259 bine çıkıyor.
• Savunma sanayi sektörünün 2021 yılı ihracatı tüm zamanların en yüksek seviyesine yükselmiş. (3,2 milyar dolar)

İslam iktisadına dair iki gösterge: Katılım Bankaları ve Katılım sigortacılığı.

• 2021 yılında katılım bankalarının geçen seneye göre yaklaşık üçte ikilik bir büyüme kaydettiği görülüyor. Katılım bankalarının toplam aktif büyüklüğü geçen yıla göre %64 büyüme kaydederek 717 milyar TL’ye ulaşıyor ve %7,8’ pay elde ediyor.
• Toplanan fonların payı giderek artıyor. 2021 yılında toplanan fon miktarı 556 milyar TL’ye çıkarak, bankacılık sektöründe %10,5 paya ulaşıyor.
• Katılım sigortacılığının büyüme hızı katılım bankacılığına göre daha düşük. 2021 yılında 5,4 milyar TL prim üretimi sağlarken,%28 oranında büyüme gerçekleşiyor.
• Katılım sigortacılığı alanı sigortacılık sektöründe nispeten düşük bir yer kaplıyor. Geçmiş yıllarla benzer şekilde 2021 yılında da sigortacılık sektörünün yaklaşık %5’ini oluşturuyor.

V. BİR ÖYKÜ

“Boşluk”

Küt saçlı spikerin sesi zihnimdeki boşlukta dağılıyor. Yıllık enflasyon üç katına çıkmış. Cari açık 4 kat artmış. İstihdamda en büyük pay hizmet sektörüne aitmiş. Bu bilgilerin hayatında ne işe yarayacağını önceden bilmezdin. İş arıyorsanız hizmet sektörünü kollayın demekmiş. E bu saatten sonra tıp okuyacak hâlin yok. Acizliğin verdiği tuhaf hazla, telefon takvimimden mülakat saatini kontrol ediyorsun. Ayna karşısında son kez provanı tekrarlıyorsun.

***

Orta sınıf beyaz yakalı gereçlerinin listesini okudum bir sitede. Ne yalan söyleyim özendim. Öncelikle akıllı saat. Sonrasında Dyson XV. Air frayer. Macbook. Katlanır bisiklet. Liste uzayıp gidiyor. Bende hiçbiri yok. Henüz. Nefes alıp verişlerim gizli bir hınca dönüyor. Şirketin pazarlama departmanına bir kapağı atsam. Blazer ceketim, yumurta topuklu ayakkabım dünden hazır. Yarın mülakat başarılı geçtikten sonra görsünler beni. Gül ağacından kesilmiş pipomu tüttürerek beyaz yakama konan tozları serçe parmağımla kovarken bu listeye önce hangisinden başlamalı onu düşüneceğim. Spotify dinleyerek tarçınlı lattemden büyük yudumlar alacağım. Netflix’e üye olacak, akıllı saatimden telefonuma gelen mesajları okuyacağım. Yıllardır içimde büyüyen boşluk ben yaşamımı cilaladıkça yavaş yavaş kapanacak. Büzülerek kendiliğinden düşen bir yara kabuğu gibi gitgide küçülecek. Yerini pürüzsüz düzenli bir hayata bırakacak.

***

Eve saat 21:00’da ancak gelebiliyorsun. E-5’de trafik açıksa bazen 20:30. Televizyon izlerken uyuyakalıyorsun. Haftasonları yatakta pinekleyerek geçiyor. Maaş pastandan en büyük payı TOKİ taksitlerine ayırdın. Ay sonunda vergin dilimlendiğinden listedeki eşyaları henüz alamadın. Kolunda akıllı saatin var, fakat okunaklı -ya da dokunaklı mı demeli- o mesaj bir türlü gelmiyor. Netflix’te izlediklerin hep birbirinin aynısı hissettiriyor. Tarçınlı latte, sütü bol olmadıkça mideni yakıyor. Ya da iş bulmanla içinde usulca kapanacağını sandığın boşluk inatçı elleriyle mideni kavrıyor. Ayırt etmesi zor.

VI. GELECEK SAYIDA

Gelecek sayıda  Ankara Enstitüsü ve İPM tarafından hazırlanan Türkiye’de Milliyetçilik Algısı raporunu inceleyeceğiz.

Bülteni sevdiysen şayet abone olmayı ve arkadaşlarına tavsiye unutma.

Link burada.

Rapora ilişkin geri bildirim vermek veya incelememizi istediğin bir rapor olursa bize yazmaya çekinme: 📩 raporbulteni@gmail.com

Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle.

Hoşça bak zâtına.

Ömer & Şeyma & Ali Buğra & Mansur