#100 Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı | SEGE-2017

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Önce kavramlar…

Kalkınma, göç hızı, mesken elektrik tüketimi, imalat sanayi, istihdam.

• Kalkınma: Bir ülkenin, bölgenin veya toplumun ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan ilerlemesi ve refah seviyesinin artması süreci.
• Göç Hızı: Belirli bir zaman diliminde bir bölgeye göç eden kişi sayısının o bölgedeki nüfus oranına bölümüyle (göçmen sayısı/ortalama nüfus) hesaplanır.
• Mesken Elektrik Tüketimi: Bir konutta belirli bir zaman diliminde tüketilen elektrik enerjisi miktarı. Kilovat saat (kWh) olarak ölçülür.
• İmalat Sanayi: Ham maddeleri ve ara ürünleri işleyerek nihai ürünlere dönüştüren sanayi dalı. Tekstil, otomotiv, elektronik ve gıda işleme gibi birçok alt dalı bulunur.
• İstihdam: Belirli bir ücret karşılığında mal veya hizmet üretmek için çalışan kişilerin toplamı.

II. ARAŞTIRMACI KURUM

Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü

Türkiye’nin 26 bölgesinde yerelde kalkınma için çalışan kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşların faaliyetlerini koordine ediyor ve denetliyor. Politika belgelerine bölgesel gelişme bakımından katkı sağlıyor, bölgesel kalkınma ile ilgili uluslararası iş birliğini geliştirmek için çeşitli faaliyetler yürütüyor.

III. METODOLOJİ

Göstergeler, uzman görüşü.

Analiz kapsamında 81 il için 52 değişken kullanılıyor. Değişkenler, ekonomik ve sosyal gelişmişliği, bireysel refahı, veri teminindeki sürekliliği ve istatistiksel anlamlılığı göz önünde bulundurarak seçiliyor. İllerin endeks değerlerine göre altı gelişmişlik kademesinde sınıflandırılma yapılıyor.

IV. BULGULAR

• Rapora göre Türkiye’nin en gelişmiş illeri: İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli ve Bursa.
• Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde genellikle daha düşük gelişmişlik kademelerine sahip iller bulunuyor. En az gelişmiş iller: Şırnak, Bitlis, Bingöl, Tunceli ve Muş.

Birinci kademe gelişmiş iller

• İstanbul, ülkenin en gelişmiş ili konumunda. İl, Türkiye nüfusunun %18,5’ine ev sahipliği yapıyor ve ülke ihracatının yarısı buradan gerçekleşiyor.
• Ankara, nitelikli işgücü potansiyeliyle öne çıkıyor. İldeki yüksekokul mezunlarının oranı %22,7. Eskişehir’de ise bu oran %18,2.
• Türkiye genelinde her 100 kişiden sadece 1,8’i yüksek lisans veya doktora sahibi iken Ankara’da bu oran 4,4.
• İzmir, imalat sanayi işyeri sayısı ve organize sanayi bölgeleri bakımından önemli bir konumda bulunuyor.
• Kocaeli, kişi başına düşen merkezî bütçe geliri ve ihracat değişkenlerinde öne çıkıyor.
• Antalya turizm alanında öne çıkıyor; uluslararası çekim gücü yüksek olan il, turizm geliri açısından önemli bir konuma sahip.
• Muğla, kişi başı eczane sayısı ve mesken elektrik tüketiminde ilk sırada yer alıyor.
• Bursa ve Kocaeli, Türkiye’nin ihracat kapasitesi açısından kritik iller arasında bulunuyor. Toplam ihracatın %11,6’sı bu illerden gerçekleşiyor.
• Tekirdağ, imalat sanayi istihdamının sigortalı istihdam içindeki oranında Türkiye ortalamasının üzerinde, %55,9’luk bir oranla ilk sırada.

İkinci kademe gelişmiş iller

• Sakarya, yüz bin kişiye düşen patent başvuru sayısında ilk sırada yer alıyor.
• Bolu, kişi başı hastane yatak sayısı değişkeninde birinci sırada. Öte yandan il, devlet tarafından ödenen prim oranı en düşük il konumunda.
• Çanakkale, kişi başı sanayi elektrik tüketiminde Türkiye ortalamasının üzerinde (6.192 kWh) ve birinci sırada. Ayrıca, okuryazar kadın oranında da %97,1’lik değerle ikinci sırada.
• Manisa, Türkiye genelindeki teşvik belgeli yatırımların yaklaşık %6’sına sahip.
• Bilecik, imalat sanayi istihdamının sigortalı istihdama oranında Türkiye ortalamasının (%27) çok üzerinde bulunarak ikinci sırada.

Üçüncü kademe gelişmiş iller

• Gaziantep, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin en gelişmiş ili.
• Trabzon, genel ortaöğretim okullaşma oranında Türkiye genelinde ikinci sırada.
• İşsizlik oranının (%4,2) en düşük il olduğu Karaman’da istihdamın yüzde 45,8’i imalat sanayiine ait.
• Kırıkkale, net göç hızı bakımından, binde -19,9’luk değeri ile Türkiye genelinde en düşük göç hızına sahip sekizinci il konumunda.

Dördüncü kademe gelişmiş iller

• Amasya’da kişi başına düşen özel otomobil sayısı 144 iken Türkiye ortalaması 127.
• Nevşehir’de kırsal kesim asfalt-beton köy yolu oranı %82,8 iken Türkiye ortalaması %45,9.
• Doğu Anadolu Bölgesi’nin en gelişmiş ili Elazığ. Elazığ’da istihdam edilen her 100 kişiden 14’ü imalat sanayiinde istihdam ediliyor.
• Bartın, mesleki ve teknik liseler okullaşma oranında yüzde 57,2’lik derecesiyle ikinci sırada.

Beşinci kademe gelişmiş iller

• Giresun, ortalama günlük kazanç bakımından Türkiye genelinde alt sıralarda yer alıyor.
• Osmaniye’de sosyal güvenlik kapsamı dışındaki nüfus oranı %5.
• Osmaniye’de otuz yaş ve üzeri her on bin kişiden yalnızca 78 kişi yüksek lisans veya doktora sahibi.
• Net göç hızı en düşük il Çankırı.
• Beşinci kademe iller arasında Doğu Anadolu Bölgesi’nden en önde olan Tunceli, istihdam ve eğitimde yüksek performans gösteriyor.
• Ordu, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Trabzon’la birlikte en yüksek şehirleşme oranına (%82) sahip.
• Yozgat, Türkiye’deki toplam tarımsal üretim değerinin %1,1’ini üretiyor. Öte yandan il, Türkiye’nin en çok göç veren illerinden biri.
• Bayburt, yaklaşık 80 bin kişilik nüfusuyla Türkiye’nin en az nüfusa sahip il. Düşük nüfusa rağmen il, YGS ortalama başarı puanı bakımından ülke genelinde dokuzuncu sırada yer alıyor.

Altıncı kademe gelişmiş iller

• Mardin, en az ihracat yapan iller arasında yer alıyor.
• Mardin’de içme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen nüfusun belediye nüfusuna oranı %76’da kalıyor.
• Ağrı, en düşük kişi başı GSYH’si olan il.
• Şırnak, kişi başına düşen ihracat değeriyle ülke genelinde on ikinci sırada yer alıyor. Ancak, bu yüksek dış ticaret performansı diğer sosyo-ekonomik göstergelerdeki gelişmeye yansımıyor.
• 20.000 nüfusun altında yerleşimin olmadığı Şanlıurfa, en düşük kişi başı GSYH’ye sahip ikinci il.

Değerlendirme

• Birinci gelişmişlik kademesindeki iller (İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli Antalya, Bursa, Eskişehir, Muğla ve Tekirdağ) genellikle ülkenin sanayi, üretim, ihracat, eğitim ve turizm merkezlerini oluştururken, alt kademedeki iller genellikle sosyal ve ekonomik göstergelerde geri kalıyor.
• İkinci kademede yer alan iller genel olarak birinci gelişmişlik kademesinde yer alan illerin çevresinde yer alan ve belli sektörlerde alt merkez olma özelliği bulunan iller olduğu belirtiliyor.
• Altıncı gelişmişlik kademesinde yer alan 16 ilin tamamı Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alıyor.

V. BİZDEN KISA KISA

• Rapor Bülteni, 3. yılını ve 100. sayısını geride bıraktı!
• İçeriklerimizi ve etkinliklerimizi kaçırmamak için WhatsApp Topluluğumuza abone olabilirsiniz. Topluluğumuza ulaşmak için tıklayın.
• Dr. Zeynep Kurnaz ve Serhat Şabap #RaporaGöre’nin 2. sezonun 12. bölümünde Kadın Koalisyonu tarafından hazırlanan “Belediyelerde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi Raporu” adlı raporu değerlendirdi. İzlemek için tıklayın.
• En büyük destekçimiz okuyucularımız. Topluluğumuzu büyütmek ise en önemli motivasyonumuz. Bülteni arkadaşlarınıza tavsiye etmek için:

  Rapor Bülteni’ni Paylaş!

Hoşça bakın zâtınıza.

Rapor Bülteni Ekibi