#7 Habitat Derneği | Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali Araştırması

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

• Well-being: Kişinin fiziksel, sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan iyi olma hali, kişisel refah. Önceleri kişisel refah yalnızca fiziksel iyilik haliyle ele alınmaktayken günümüzde fiziksel, duygusal, sosyal ve bilişsel sağlığı da kapsıyor. Kişilerin yaşam kalitesini ve memnuniyetini arttırmayı hedefleyen yaklaşımlar genellikle iyi olma halinin temel göstergeleri üzerinden değerlendiriliyor.

II. ARAŞTIRMACI KURUM

Habitat, 1997 yılında sürdürebilir kalkınma alanında çalışmalar yapmak üzere kurulmuş bir sivil toplum örgütü. Özellikle dezavantajlı gruplara yönelik çalışmalarıyla öne çıkıyor. Kent konseyi, gençlik, kadın, engelli ve çocuk meclislerinin kurulmasına öncülük eden çalışmaları bulunuyor. Belirli dönemlerle yürütülen projelere yönelik çağrıları takip ederek dernek gönüllüsü olabilir ve gönüllülük eğitimlerine katılabilirsin.

III. ARAŞTIRMANIN METODOLOJİSİ

IV. BULGULAR

Türkiye’de gençlerin iyi olma hâline dair tespitler.

Gençler yaşamından memnun mu?

·    Yaşam memnuniyeti giderek düşüyor. Yaşamdan memnun olduğunu belirtenlerin oranı 2017’de yüzde 71 iken, 2019’da yüzde 60, 2020’de ise yüzde 58 olarak hesaplanmış.

·    2019 yılına nisbeten 2020’de daha umutlular. 2017’de umutlu olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 67 iken 2019’da yüzde 55’e gerileyen/düşen bu oran, 2020’de yüzde 57’ye yükselmiş.

·    Kadınların yaşam memnuniyeti daha yüksek.Yaşamdan memnun olduğunu belirten genç kadınların oranı yüzde 60, erkeklerin oranı yüzde 56.

·    Kadınlar erkeklere göre gelecekten daha umutlu. Kadınlar arasında geleceğinden umutlu olduğunu söyleyenlerin oranı yine yüzde 60 iken, erkekler arasında bu oran yüzde 55. 2019 araştırmasında bu oran kadınlar için yüzde 56, erkekler için yüzde 54’tü.

·    Çalışanların memnuniyet oranı daha yüksek. Ev gençlerinin ve öğrencilerin oranı birbirine yakın.Genelde yüzde 58 olan yaşamından memnun olanların oranı çalışanlarda daha yüksek (yüzde 66). Ev gençlerinin yüzde 55’i, öğrencilerin yüzde 54’ü ve iş arayanların ise memnuniyet oranı yüzde 47.

·    Ev gençleri ve iş arayan gençler umutsuz. Gelecekten umutlu olduğunu belirtenlerin arasında çalışanların oranı yüzde 65. Bu oran öğrencilerde yüzde 58, ev gençlerinde yüzde 52. Gelecekten umutlu olanların en düşük olduğu grup ise yüzde 42 ile iş arayan gençler.

·    İş arayan gençlerin yaşam memnuniyeti 2017 yılındakinden daha düşük. 2017 araştırmasında iş arayan gençlerin yüzde 55’inin, 2019 araştırmasında ise yüzde 43’ünün yaşamından memnun olduğu kaydediliyor. 2020 araştırmasında ise aynı oran yüzde 47.

·    Çalışanların yaşam memnuniyeti giderek azalıyor. Yaşamından memnun olan çalışanların oranı 2017 araştırmasında yüzde 72, 2019 araştırmasında yüzde 64, 2020 yılında ise yüzde 66.

·    Öğrencilerin memnuniyet oranında da ciddi bir düşüş söz konusu. 2017’de yüzde 74 olan bu oran 2019’da yüzde 64, 2020’de ise yüzde 54 olarak karşımıza çıkıyor.

·    Ev gençlerinin memnuniyet durumu da benzer bir düşüş yaşamış. 2017’de yüzde 69, 2019 ve 2020’de ise yüzde 55.

·    Çalışanların umutlu olma düzeyi son yıllarda öğrencilerin oranının önüne geçmiş. Raporda 2017 ve 2019’da gelecekten en umutlu olan grup öğrenciler iken (yüzde 77 ve yüzde 64) 2020’ye gelindiğinde gelecekten en umutlu olanların yüzde 65 ile çalışanlar olduğu kaydediliyor. Bu başlıkta da yine en düşük oran yüzde 42 ile iş arayanlarda.

·    Pandemi döneminde, çalışan gençlerin geleceğe dair umudu artmış. 2020’de yüzde 65 olan gelecek umutlu olan çalışan gençlerin oranı 2017 senesinde yüzde 64, 2019’da yüzde 57 olarak kaydedilmişti.

·    Gelir düzeyi düştükçe yaşam memnuniyeti azalıyor. (heralde yani! dediğinizi duyar gibiyim.) 3.000 TL ve altı gelire sahip gençlerin yüzde 45’i, 3.001 – 6.000 TL gelir grubundaki gençlerin yüzde 60’ı, 6.001 TL ve üzeri gelire sahip gençlerin ise yüzde 63’ü yaşamlarından memnun.

·    Gelir artışı geleceğe dair umutları da artırıyor. 3.000 TL ve altı gelire sahip gençlerin yüzde 46’sı geleceğe dair umutlu iken 3.001 – 6.000 TL gelir grubundaki gençlerin yüzde 57’si, 6.001 TL ve üzeri gelir grubundaki gençlerin ise yüzde 65’i gelecekten umutlu.

Gençlerin çalışma durumu

·    Gençlerin çalışma oranı giderek azalmış. Gençlerin çalışma oranı 2017’de yüzde 53 iken 2019’da yüzde 44’e gerilemiş. 2020’de yine yüzde 44 düzeyinde.

·    İş arayan gençlerin oranı giderek artıyor. İş arayanların oranı 2017’de yüzde 8, 2019’da yüzde 13, 2020’de ise yüzde 18.

·    Öğrencilerin çalışma oranı 2017’de yüzde 27, 2019’da yüzde 31 iken, 2020’de yüzde 20.

·    Ev genci oranı giderek artıyor. 2017’de ev genci olanların oranı yüzde 12, 2019’da yüzde 17, 2020’de ise yine yüzde 17.

·    Gençler arasında kadın-erkek birlikte yüzde 44 olan çalışma oranı erkeklerde yüzde 56, kadınlarda yüzde 32.

·    Ev genci olan kadınların oranı erkeklere nispeten çok daha yüksek.  Genç erkeklerin yüzde 21’i iş arıyor, yüzde 17’si öğrenci. Genç erkekler arasında ev genci olanların oranı yüzde 6 iken genç kadınlarda yüzde 29.

·    Genç kadınların çoğu çalışıyor. Genç kadınlar grubu çalışanlar (yüzde 44), ev gençleri (yüzde 29), öğrenciler (yüzde 24) ve iş arayanlardan (yüzde 15) oluşuyor.

·    Araştırmaya göre, 3.000 TL ve altı toplam aylık hanehalkı gelir seviyesine sahip gençlerin üçte biri iş ararken 3.001 – 6.000 TL gelir grubunda bu oran yüzde 15, 6.001 TL ve üzeri gelir grubunda ise yüzde 10.

·    İş kurmak isteyen gençlerin oranı giderek azalıyor, erkekler bu konuda daha istekli. 2017’de gençlerin yüzde 63’ü kendi işini kurmak isterken 2019 ve 2020’da bu oran yüzde 50. Erkeklerde bu oran yüzde 58, kadınlarda ise yüzde 42.

·    18-24 yaş grubu arasında yüzde 54 olan girişimcilik eğilimi, 25-29 yaş grubunda yüzde 44’e düşüyor.

·    “Herhangi bir nedenle iş arasanız, yaşadığınız yerde kolaylıkla iş bulabilir misiniz?” sorusu yöneltildiğinde “zor olur” yanıtını veren gençlerin oranı 2017 yılında yüzde 69 iken 2019’da yüzde 72, 2020’de yüzde 73.

·    25-29 aralığının yüzde 77’si, 18-24 yaş aralığının ise yüzde 70’i iş bulmanın zor olduğuna inanıyor. Bu oran genç erkeklerde yüzde 71 iken, genç kadınlarda yüzde 75.

·    İş arayan gençlerin yüzde 89’u ve ev gençlerinin yüzde 80’i yaşadıkları yerde iş bulmanın zor olduğu kanısında.

·    Çalışan gençlerin aylık gelir düzeyi azaldıkça, iş bulma kaygıları yükseliyor. Aylık 6.001 TL ve üzeri gelir sahibi olan gençlerin iş bulma kaygı seviyesi yüzde 64 olurken, bu oran 3.001 – 6.000 TL gelir grubu için yüzde 75’e, 3.000 TL ve altı gelir sahibi gençler için ise yüzde 83’e yükselmekte.

·    Kolay iş bulamama nedeni sorulduğunda gençlerin yüzde 61’i yaşadıkları yerde yeterli iş olanaklarının olmadığını, yüzde 31’i iş bulmasını sağlayacak tanıdıklarının olmadığını, yüzde 22’si ücretlerin düşüklüğünü, yüzde 14’ü uygun işi bulamadığını, yüzde 14’ü nereden iş bulacağını bilemediğini beyan ediyor.

·    Yüzde 13’ü gerekli becerilerden yoksun olduğunu, yüzde 12’si de çalışma koşullarının zor olduğunu ve bunun iş bulmalarının önündeki en büyük engel olduğunu belirtirken yüzde 10’u açılan pozisyonların tecrübe istediğini ve kendisinde öyle bir tecrübe bulunmadığını söylemiş.

·    Rapora göre gençler en çok iyi para kazanabilecekleri bir işte çalışmayı önemsiyor. Bunu işlerinin hayatta yapmak istedikleri diğer şeylere vakit bırakması, işin geleceklerini güvenceye almalarını sağlayacak güvenli bir iş talebi takip ediyor.

·    Gençlerin yüzde 21’i ileride başka bir ülkede eğitimlerine devam etmek isterken yüzde 31’i de başka bir ülkeye yerleşmeyi düşünüyor.

·    Yaş ortalaması düştükçe ilerde başka ülkeye yerleşmek isteyen gençlerin oranı artıyor. 18-24 yaş arası gençlerin yüzde 35’i, 25-29 yaş arası gençlerin ise yüzde 26’sı ilerde başka bir ülkeye yerleşmek istiyor.

·    Gençlerin en gözde iki ülkesi Almanya ve ABD. Başka bir ülkeye yerleşmeyi düşünenlere gençlerin yüzde 22’si Almanya’ya, yüzde 21’i Amerika Birleşik Devletleri’ne, yüzde 8’i Kanada’ya, yüzde 6’sının İngiltere’ye ve yüzde 5’inin Norveç’e yerleşmek istiyor.

·    Gençler yüzde 70 daha iyi iş olanakları yüzünden ve Türkiye’de geleceğini göremediklerinden başka bir ülkeye yerleşmek istiyor. Bu oran 2019’da yüzde 59.

Gençlerin maddi durumu?

·    6.001 TL ve üzeri gelire sahip gençlerde maddi durumlarından memnuniyet oranı yüzde 61 seviyesindeyken, bu oran 3.001 – 6.000 TL kazanan gençlerde yüzde 49’a, 3.000 TL ve altı gelire sahip olan gençlerde ise yüzde 28.

·    Maddi durumunu “kötü” olduğu beyan eden gençlerin yüzde 48’i iş arıyor. Bu gençlerin yüzde 21’i tam zamanlı öğrenci, yüzde 18’i de evle ilgili işlerle uğraştığı için çalışmazken, yüzde 9’u üniversite sınavı ya da KPSS’ye hazırlanmakta ve yüzde 3’ü ise atama bekliyor.

·    Aldıkları eğitimden memnun olan gençlerin oranı 2017’de yüzde 74 iken 2019’bu oran yüzde 71, 2020’de yüzde 62’ye düşmüştür.

Gençlerin kültürel tüketimi?

·    Raporda gençlerin kültürel tüketimlerinin bütün etkinlikler bazında son bir yıl içerisinde azaldığı kaydediliyor.

·    6.001 TL ve üzeri toplam aylık hanehalkı gelire sahip gençlerin yüzde 40’ı yaptığı sosyal faaliyetleri yeterli bulurken, bu oran 3.001 – 6.000 TL gelir grubunda yüzde 27’ye, 3.000 TL ve altı gelir grubunda ise yüzde 18’e düşüyor.

 Gençlerin sağlık durumu?

·    Açık havada spor yapanların oranı yüzde 47, kapalı spor salonunda spor yapanların oranı da yüzde 14.

·    Gençlerin yarısından çoğu sigara içiyor ve fast-food besleniyor. Gençlerin yüzde 82’si haftada en az bir kere gazlı içecek tüketiyor. Yüzde 56’sı sigara ve benzeri tütün ürünleri kullanırken, yüzde 52’si haftada en az bir kez fast-food yemek yiyor. Yüzde 17’si ise haftada en az bir kere alkollü içecek tüketiyor.

·    Maddi durumunu “iyi” olarak değerlendiren gençlerin yüzde 94’ü ve “orta halli” olarak değerlendiren gençlerin yüzde 92’si sağlık durumlarından memnun olduklarını ifade ederken, maddi durumunun “kötü” olduğunu düşünen gençlerde bu oran yüzde 85.

Koronavirüs dönemi algıları ne düzeyde?

·    Gençlerin yüzde 26’sı bu dönemde ödeyemedikleri kira, elektrik, su gibi masraflarının olduğunu, yüzde 18’i ise bankadan ya da tanıdıklardan borç aldığını söylemiş.

·    Koronavirüs döneminde gençlerin yüzde 16’sı eğitimine ara vermek zorunda kalırken, yüzde 14’ü işini kaybetmiş. Bu dönemde evden çalışmaya başlayan gençlerin oranı ise yüzde 10.

·    Gençlerin yüzde 13’ü koronavirüs sebebiyle ailesinden birisinin, yüzde 6’sı ise kendisinin hastalandığını ifade etmiş. Koronavirüs sebebiyle ailesinden birini kaybedenlerin oranı ise yüzde 3.

·    Pandemide hanehalkı geliri 3.000 TL ve altında olan gençlerin yüzde 47’sinin ödeyemediği kira, elektrik, su gibi masrafları olmuş. Yüzde 31’i bankadan ya da tanıdıklardan borç almış ve yüzde 26’sı işini kaybetmiş.

·    Gençlerin çeşitli önermelere verdiği yanıtlar aşağıdaki tabloda yer alıyor. En ilgi çekici olanı gençlerin yüzde 55’i koronavirüs’ün ABD ya da Çin gibi büyük güçlerin geliştirdiği bir biyolojik silah olduğu görüşüne katılması.

·    Raporda gençlerin koronavirüs döneminde yaşadıkları eğitim sorunları incelendiğinde, sayılan bütün eğitim sorunlarıyla en fazla 3.000 TL ve altı toplam aylık hane halkı gelirine sahip gençlerin karşılaştığı kaydediliyor.

·    Çalışan gençlerin yüzde 55’i tamamen işyerinde çalışmaya devam ederken, yüzde 18’i kısmen uzaktan-kısmen işyerinde, yüzde 6’sı ise tamamen uzaktan çalışmış. Yüzde 13’ü ücretsiz izne çıkarılmışken yüzde 4’ü ise işten çıkarılmış.

·    Gençlerin yüzde 44’ü salgının kendilerini çok endişelendirdiğini söylerken, yüzde 29’u da biraz endişelendirdiğini belirtiyor. Salgından endişelenmediğini söyleyenler ise yüzde 27.

·    Rapora göre hanehalkı geliri azaldıkça gençlerdeki pandeminin oluşturduğu etkilerinden endişe düzeyi çarpıcı şekilde artıyor.

İlişkiler

·    Ev işlerini erkeklere nisbeten genç kadınlar karşılıyor. Genç kadınların yüzde 83’ü düzenli olarak ev temizliği yapıyor, yüzde 80’i bulaşık yıkıyor ve yüzde 79’u ev için alışverişe gidiyor, yüzde 75’i düzenli olarak yemek yapıyor.

Gönüllülük ve Katılım

·    Gençlerin sadece yüzde 6’sı gönüllü faaliyette bulunuyor. Raporda başka çalışmalara referansla Türkiye’deki gençlerin sivil toplum faaliyetine katılımının çok düşük olduğunun altı çiziliyor.

·    Raporda gençlerin gönüllü faaliyette bulunurken yaşadıkları en büyük zorluk 2019’da zaman bulmakta zorlanmalarıyken 2020’de gönüllülük yapmak için yapılan harcamaların karşılayamamaları olduğu belirtilmiş.

Kentte yaşam ve güvenlik

·    Hava karardıktan sonra evde bulunmaktan güven duyan kadınların sayısı erkeklere nisbeten daha düşük. Yaşadıkları yerde hava karardıktan sonra kendilerini güvende hisseden genç erkeklerin oranı yüzde 68’i, genç kadınların yüzde 53’i bu soruya olumlu yanıt vermiştir.

·    En az evli kadınlar kendini güvende hissediyor. Hava karardıktan sonra kendisini güvende hisseden evli erkeklerin oranı yüzde 74, bekâr erkeklerde yüzde 68 iken bekâr kadınların yüzde 54’ü, evli kadınlarınsa yüzde 50’si hava karardıktan sonra kendini güvende hissediyor.

Medya kullanımı ve demografi

·    Rapora göre gençlerin internete erişim sıklıkları çalışma durumlarına göre pek fazla değişiklik göstermemekte ve genel olarak oldukça yüksek.

·    Sosyal medya araçları kullanımında 2019 ile kıyasladığımızda haftada bir ve daha sık Twitter kullananların oranında 14 puanlık ciddi bir artış göze çarparken Instagram kullanım oranı ise bu süreçte 5 puan arttığı kaydediliyor. Buna karşılık Youtube ve Facebook kullanım oranları son bir yıl içerisinde düşmüş.

Kuşak algısı

·    Gençlerin yüzde 44’ü kendilerini ebeveynlerinden daha şanslı hissederken, yüzde 26’sı daha şanssız hissediyor. Yüzde 27’lik bir kesim ise şans açısından kendisi ve ebeveynleri arasında bir fark görmüyor.

·    Kuşaklar arası farklılıkların cinsiyet, etnik ya da sosyal farklılıklardan daha fazla olduğunu düşünen gençler yüzde 47 oranında iken cinsiyet, etnik ya da sosyal farklılıkların daha fazla olduğu görüşünde olan gençlerin oranı yüzde 34. Gençlerin yüzde 12’si ise iki türdeki farklılıkların da toplumda aynı oranda bulunduğunu belirtiyor.

·    Gençlerin yarısından çoğu kuşak farkı olduğu konusunda hemfikir. İçinde bulunduğu kuşağın diğer kuşaklardan çok daha farklı olduğu görüşüne katılan gençlerin oranı yüzde 65 iken bu görüşe katılmayanların oranı yüzde 26.

V. SONUÇ

2021 Türkiye’sinde gençler ne âlemde?

Rapora göre gençlerin her şeyden önce ekonomik kaygıları göze çarpıyor. İş arayan gençlerin hayatından daha az memnun olduğu, eğitimine devam edenlerin iş bulamayacağını düşündüğü, başka bir ülkede yaşamak isteyenlerin yine benzer saiklerle hareket ettiği görülüyor. Buna, koronavirüsle beraber gençlerin mali yüklerinin arttığını, toplumsal cinsiyetin de tüm göstergelerde önemli bir etken olduğunu ekleyebiliriz. Benim raporda en çok dikkatimi çeken bulgu ise evdeyken evli kadınların bekar kadınlardan kendini daha az güvende hissetmesi oldu.

VI. GELECEK SAYIDA

Koca bir teşekkür.

Rapor Bülteni 2 aylık serüvenini geride bırakırken eşitsizlikten demokrasiye, iklimden gençlere geniş bir skalada 7 raporu inceledi. Kısa sürede yüzlerce aboneye ulaştı. Ekibimize büyüterek daha iyi işler yapabilmemiz için sen de önce nazikçe, kabul etmiyorsa hilen ve cebren arkadaşlarını bültenimize abone yaparsan sevinirim.

Davet için bu linki kullanabilirsin: apos.to/n/rapor-bulteni

Bu haftalık da bu kadar. Yoruldum yine. Haydi hoş bak zâtına. Haftaya görüşürüz.

Ömer.