#20 Göç İdaresi Başkanlığı | Türkiye İnsan Ticaretiyle Mücadele Yıllık Raporu

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

• İnsan Ticareti: Görülme biçimlerine göre; cinsel sömürü, işgücü sömürüsü, zorla evlendirme, çocuk satışı, zorla dilendirme ve organ-doku ticareti olarak ayrılıyor.
• Suç olarak görülmesine ilişkin mevzuat düzenlemeleri 20. yüzyılda başlıyor. 1921 yılında kadın ve çocuk ticareti yasaklanıyor. Köleliği yasaklayan sözleşmenin tarihi ise çok da uzak değil, 1926.
• Mağdur: İnsan ticareti suçuna maruz kalan kişi.
• Tacir: Zorla çalıştırmak, hizmet ettirmek, fuhuş yaptırmak maksadıyla zor kullanan veya kişilerin çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını alan kişi. 
• Transit Ülke: Kaynak ülkeden hedef ülkeye yolculuk sırasında üzerinden geçilen ülke. Türkiye transit ülke olarak kabul ediliyor.

 Betül Aydın çizdi: “Boyun Eğmenin Çaresi” Sığınmaya maruz kalmak.

II. ARAŞTIRMACI KURUM

2013 yılında İçişleri Bakanlığının çatısı altında kurulmuş. Göç alanına ilişkin stratejileri uygulamayı ve yabancıların Türkiye’deki hareketliliğini düzenlemeyi amaçlıyor.

Başkanlığını Savaş Ünlü’nün yaptığı kurum; göç alanına ilişkin çeşitli projeler yürütüyor. Hazırlanan raporları karar alma süreçlerinde kullanılmak üzere kamuoyuyla ve karar vericiler ile paylaşıyor.

III. ARAŞTIRMANIN METODOLOJİSİ

Rapor üç kısımdan oluşuyor. İlk iki bölümde insan ticaretine ilişkin yasal düzenlemeler ve Türkiye’de bu konuya ilişkin yapılan faaliyetler ele alınıyor. Üçüncü bölümde ise sayısal bulgulara yer verilmiş.

Ekler kısmında, ABD tarafından raporlanan insan ticaretinde kayıp çocuklar ile Diyarbakır Anneleri konu ediliyor.

IV. BULGULAR

• Türkiye’de insan ticareti, 2002 yılından beri suç olarak kabul ediliyor.
• İnsan ticareti mağdurları için 3 şehirde sığınma evi bulunuyor; Aydın, Ankara ve Kırıkkale. Sığınma evi kapasiteleri sırasıyla; 40, 30 ve 12 kişi.
• 2020 yılında, yasal kalış hakkı bulunmayan 41 insan ticareti mağduruna insan ticareti mağduru ikamet izni düzenlenmiş.
•  3 mağdurun iş gücü piyasasına erişimleri sağlanmış.
• Maddi destek olarak sığınma evlerinde kalan mağdurlara 300 TL varsa beraberindeki çocuk için 50 TL nakit desteği sağlanmış.
• Düzensiz göç yoluyla gelen refakatsiz çocuklara hizmet vermek üzere Türkiye’de 10 Çocuk Destek Merkezi bulunuyor.
• 2005 yılında mağdurlara yardım amacıyla 7 dilde hizmet veren YİMER 157 hattı hizmete açılmış. 2020 yılında hatta 7 ihbarda bulunulmuş, 9 kişi ihbarlar sonucu kurtarılmış.
• 2020 yılında insan ticareti mağdurları adına 68 yeni dava açılmış.
•  Yargılanan sanıklardan çoğuna beraat kararı uygulanmış, 30 kişi hakkında mahkumiyet kararı bulunuyor.

Mağdurların sömürü türleri…

• 2020 yılındaki suçların % 56’sı cinsel sömürü amacıyla işlenmiş.
• 2016-2020 yılları arasındaki sömürü türlerinde de cinsel sömürü % 65 oranıyla başı çekiyor. Bunu işgücü sömürüsü (% 22.3), Zorla Dilendirme (% 10.8) ve Zorla Evlendirme (% 1,3) takip ediyor.
• Geçtiğimiz 4 sene içinde en az rastlanan sömürü türleri; Çocuk Satışı ve Organ- Doku Ticareti.
• İşgücü sömürüsünde 2016 yılına göre 2 kattan fazla artış olduğu görülüyor. 
• Pandemiyle birlikte, insan ticareti vakalarındaki yoğunluk işletmelerden özel ikametlere geçmiş. Taşrada özel kişilere ait ikametlerde bakıcı ve temizlik hizmetlerinde çalıştırılan kişi sayısında artış görülüyor.

 Kişilerin yaş aralıkları..

• 2020 yılındaki mağdurların yarısından çoğu 18 yaş altında. 2019 yılına göre bu yaş grubundaki mağduriyetlerde 5 kat artış olduğu görülüyor.
• 2016-2020 yıllarındaki mağdurların yoğunlaştığı yaş aralığı 18-25 yaş arası. (%32.7) Bu oranı sırasıyla, 18 yaşından küçükler ve 26-35 yaş aralığı takip ediyor.

Cinsiyet dağılımları..

• 2016-2020 yıllarındaki mağdurların %80.9’u kadın. Mağdurların çoğunluğu cinsel sömürü maksatlı insan ticaretine maruz kalmış.
•  2020 yılında tespit edilebilen mağdur kadın sayısı 221 iken, erkek sayısı 61 olarak görülüyor.

Mağdurların uyrukları..

• 2016-2020 yıllarında en fazla Suriye uyruklular insan ticareti mağduriyetine uğramış. (%29,9) Bu oranı sırasıyla Özbekistan, Kırgızistan, Fas ve Afganistan takip ediyor.
• 2020 yılında en fazla mağduriyete uğrayan kişilerin Suriye uyruklular olduğu görülüyor.
•  2019 yılına göre mağduriyete uğrayan Suriye uyruklu kişi sayısı 5 kat artmış. 

 Tespit edildikleri illere göre dağılımı..

• 2016-2020 yıllarında mağdurların %63,8’inin (711 kişi) tespit edildiği ilk beş şehir sırasıyla İstanbul, Antalya, Şanlıurfa, İzmir ve Hatay.
•  2020 yılında en fazla mağduriyetin yaşandığı il İstanbul. 
• 2019 yılına göre oranlarda 2 kat artış görülüyor. İstanbul’u, Urfa ve Antalya takip ediyor.

V. BİR ÖYKÜ

Ağızlarından dumanlar çıkararak çocuk sesleriyle kesik kesik konuştular:

— Hava çok soğuk, herkes yabancı. En çok denizden korkuyorum abla. Yutar mı bizi deniz? 

— Hiç korkma, göle gittiğimiz gibi. Suyu biraz daha tuzlu sadece. Hem denizde yüzmek daha kolaydır. Merak etme, yorulmana hiç gerek kalmayacak. Sıkıca tutun bota, verdiğim çantayı yanından hiç ayırma. Öyle bir yere götürecekler ki seni, bu denizin ötesinden açıkça görülür. Dağlarında gür ağaçlar, kokulu çimenler. Büyük denizlerden ayrılan balık dolu nehirler. Renkli ışıklar içinde yükselen sağlam binalar. Barut kokusu, bomba korkusu, uçak sesleri yoktur oralarda.

Gözleri parladı Ahmet’in. Merakı korkusuna ağır bastı.

Zorlu bir yolculuğun ikinci gününde ablasının anlattığı ülkeye ulaştı.

Düşlerindeki cennete.

Karşı ülkenin askerleri kıyıya vurmuş ufak bir beden buldular.

Gazetecilerin dediğine bakılırsa yüzünde sıcak bir gülümseme vardı.

VI. SONUÇ

İnsan ticareti üzerine.

Raporu incelediğimizde işlenen suçlarda en savunmasız grupların kadın ve çocuklar olduğunu görüyoruz. 2020 yılı rakamlarına bakıldığında mağdurların yarısından çoğu kadın ve çocuklardan oluşuyor. Cinsel istismar amacıyla işlenen suçların oranı % 56. İşgücü sömürüsü ise % 25 oran ile ikinci sırada geliyor. Üstelik bunlar yalnızca kayda alınabilen vakalar.

BM’in bildirdiğine göre günümüzde son 30 yıldakinden daha fazla ülkede şiddetli çatışmalar yaşanıyor. Yaşadıkları ülkelerin zorlu koşulları nedeniyle insanlar deniz aşırı, zorlu yolculukları göze almak zorunda kalıyor. Yolculukları sırasında insan tacirleri karşısında savunmasız kalan göçmenler cinsel istismar, işgücü sömürüsü ve diğer insan ticareti türlerinin hedefi oluyorlar.

Birkaç sene önce Niğde yakınlarında bir tırdan indirilerek çevre köy ve çiftliklere çoban açığını kapatmak amacıyla Afgan işçi dağıtımı yapılmıştı. Hükümet yetkililerinin bu durumdan haberdar olduğu, Afganların hayvancılık sektörünün çoban ve işçi ihtiyacını karşılamak üzere bilinçli şekilde getirildikleri sonradan anlaşılmıştı. Kaynak.

Yine yakın zamanda, Suriyelilerin hedef alındığı bir göçmen krizinde bir hükümet yetkilisi “onlar işletmelerimizin ucuz işgücü” çıkışıyla Suriyeli göçmenleri savunmuştu. Kaynak.

Yalnızca bu örnekler bile insan ticareti konusunun ne kadar çok boyutlu ve katmanlı olduğu hakkında fikir vermeye yetiyor.

İnsanları evlerini terk etmeye zorlayan savaş politikalarını konuşmadan, dünyadaki gelir ve refah adaletsizliğini bir parça dengeleyecek önlemler almadan insan ticaretinin durdurulamayacağı ortada. Zorlu yolculuklar sonucu hayatta kalarak ülkemize kadar gelebilmiş olanlara yönelik ırkçı söylemler ve çıkarcı yaklaşımlar ise en az insan ticareti kadar konuşmaya değer apayrı bir konu.

VII. GELECEK SAYIDA

Gelecek sayıda Daktilo1984 bünyesinde yer alan D84 Araştırma ve Analiz Birimi’nin hazırladığı Siyasi Parti İnceleme Raporları: Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) adlı çalışmayı inceleyeceğiz.

Bülteni sevdiyseniz şayet abone olmayı ve arkadaşlarınıza tavsiye unutmayın.

Link burada. 

Gelecek sayıda görüşmek üzere.

Hoşça bakın zâtınıza.