#21 D84 | Siyasi Parti İnceleme Raporları: Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Önce kavramlar…

• Altı Ok: CHP’nin temel ilkelerini temsil eden simge. Bu ilkeler; cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, devletçilik, laiklik ve devrimcilik.
• Kürt Sorunu: Kürtlerin hak ve taleplerini; Kürt kimliğiyle ilgili tüm boyutları kapsayan genel çerçeve niteliğindeki kavram.
• Alevi Sorunu: Bir inanç grubu olarak Alevilerin din ve vicdan özgürlüklerini yaşayamaması, devletin inanç alanına müdahalesi sonucu devlet nezdinde tanınmaması, kurumlarının resmi statü kazanamaması ve toplumsal olarak “heteredoks” algılanıp Alevilik inancına ait simge ve ritüellerin ayrımcılığa maruz kalmasını kapsayan genel çerçeve niteliğinde kavram.

II. ARAŞTIRMACI KURUM

D84.

Daktilo1984 çatısı altında kurulan D84; siyasal ve ekonomik araştırmalar yapıyor, uzmanlık gerektiren içerikler üretiyor.

Yapmış oldukları çalışmalarda ulaşmak için tıklayınız.

III. ARAŞTIRMANIN METODOLOJİSİ

Uzman görüşü, metin analizi ve uygulama örnekleri.

Ali Açıkgöz‘ün yazdığı bu raporda, CHP bünyesinde hazırlanmış Çağdaş Türkiye için Değişim programı, 2018 Genel Seçimleri, 2019 Tarihli Belediye Seçimleri Bildirgeleri ve Temmuz 2020 tarihli 37. Olağan Kurultay’da ortaya koyulan “İkinci Yüzyıla Çağrı” adlı manifesto ve çeşitli CHP’li aktörlerin yazı, söyleşi ve konuşmaları analiz ediliyor.

Buna ek olarak, partililerin farklı konulardaki pratikleri, özellikle yakın zamanda kazanılan yerel yönetim performansları değerlendirmeye tâbi tutuluyor.

IV. BULGULAR

Rapor bize ne söylüyor?

Günümüz CHP’sinin Siyasi Pozisyonu.

• Rapora göre, Kemal Kılıçdaroğlu dönemi “değişim dalgası” ile birlikte anılıyor.
• CHP’de Kılıçdaroğlu döneminin baş aktörleri; sosyal demokratlar, 1970’lerin uç-sol geleneğini sosyal demokrasi markası altında yaşatan solcular, sol-milliyetçiler (ulusalcılar), Alevi kimliği ile siyasette var olanlar ve ağırlıkla kentli-seküler seçmen kitlesi.
• Kılıçdaroğlu 2009’da partiyi devraldıktan sonra AK Parti’nin dışladığı İslami siyaset aktörlerini ve Kürt siyasetçileri partiye katıyor. “Vitrin isim” olarak görülen bu kişiler uzun süre CHP bünyesinde siyaset yapıyor.
• CHP, yıllar içinde “merkez ittifak” stratejisinin kapsamını genişleterek AK Parti’nin kimlik temelli kutuplaştırıcı, sağ-popülist ve CHP’yi bir kenara sıkıştırmak için kullandığı “laik-dindar ayrıştırması” politikalarının etrafından dolaşmaya çalışıyor.
•  2017 yazında gerçekleşen “Adalet Yürüyüşü”, sol bir toplumsal hareket oluşturmak yerine İyi Parti ve Saadet Partisi gibi sağ partilerle ittifak kurmak ve parti özeleştirisini sivil topluma sunmak için kullanılıyor.
• CHP’nin “merkez ittifak” stratejisi 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde başarılı oluyor. İYİ Parti ile açıktan, Halkların Demokratik Partisi ile üstü kapalı yürütülen strateji ile Büyükşehir belediye başkanlıkları (Bursa hariç) CHP’li adayların yönetimine giriyor.
•  23 Haziran’daki İstanbul için yapılan tekrar seçimlerindeki CHP’nin başarısı Kılıçdaroğlu’nun stratejisinin yerelde sağ seçmene ve Kürt seçmene aynı anda ulaşabilmesi sayesinde gerçekleşiyor.
•  Rapora göre, CHP’nin günümüz politikalarının temel motivasyonu: “kutuplaşmama”.

Temel İlkeler

• CHP, temel ilkelerini uzak geçmişinde ortaya konulan “Altı Ok” simgesiyle ifade ediyor. Bu ilkeler; cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, devletçilik, laiklik ve devrimcilik.
• CHP’nin hazırlamış olduğu metinlerde temel ilkelerin altının nasıl doldurulduğu yıllar içerisinde farklılık arz ediyor.
• Rapora göre, hem 2018 hem de 2020 metinlerinde CHP’li aktörler “Altı Ok”tan ziyade “demokrasi”, “adalet”, “insan hakları”, “yapısal reform” “sürdürülebilir yaşam” gibi kavramları ön plana çıkarıyor.

Sistem Sorunu ve Kamu Yönetimi

• CHP, ilk olarak,

“Çağdaş Kamu Yönetimi Reformu” 

öneriyor. Bu reformun üniter yapıyı koruduğu, etkin bir kamu hizmeti sağlama amacı taşıdığı, bakanlıkların sayı ve görevlerini yeniden tanımlayacağı vurgulanıyor.

•  İkinci olarak,

“Şeffaf, Adil, Rasyonel Kamu İhale Reformu” 

öneriyor.

• Üçüncü olarak, “Yerel Yönetim Reformu” öneriyor. Rapora göre bu reform planı yerel yönetimler adına çok geniş kapsamlı politika önerileri içeriyor.

· CHP, kazandığı büyükşehir belediye yönetimlerinde ilkesel önerileri uygulama imkanı yakalıyor ve bu fırsatı iyi değerlendiriyor.

· Raporda, yaşanan sistemsel sorunlara karşı Kemal Kılıçdaroğlu ve ekibinin sistem içi yolları tüketmek yönünde eğilimi olduğu, yerel yönetimlerde etkin CHP aktörlerinin ise yerel politikalar üretme konusunda daha yaratıcı oldukları ifade ediliyor.

Demokratikleşme

• CHP tarafından hazırlanan metinlerde “demokrasi” sıklıkla vurgulanıyor.
• Raporda “Merkez ittifak” stratejisi ile CHP pek çok farklı kesimle bir araya gelmesi demokrasi bağlamında değerlendiriliyor.
•  Rapora göre, CHP’nin kendi iç demokrasisinde çeşitli eksiklikler bulunuyor.

Ekonomi

• Raporda CHP’nin ekonomi politikaları “sosyal demokrat” olarak ifade ediliyor.
• CHP’nin ekonomi politikalarında kamunun piyasa ekonomisinin tamamlayıcısı olarak düzenleyici ve denetleyici görevi olduğunun altı çiziliyor.
• CHP’nin ekonomi alanında yapmış olduğu eleştirilerde rant ekonomisi ifadesi ön plana çıkıyor.
• Son dönemde ekonomi alanında CHP Genel Merkezi’nden gelen en çarpıcı ifade, CHP Genel Sekreteri Selin Sayek Böke’nin Türkiye’de kamu sektöründen en çok ihale alan beş şirkete yönelik yaptığı kamulaştırma çıkışı.
• CHP’li büyükşehir belediye yönetimleri, yerel istihdam olanaklarının artırılması ve yerel tarımsal üretimin desteklenmesine gibi çalışmalar yaparak ekonomiye ilişkin parti programında yer alan politika önerilerini uygulamaya çalışıyor.

Dış Politika

•  CHP’nin dış politika anlayışı genel itibariyle “Yurtta sulh, cihanda sulh” temel ilkesi etrafında şekilleniyor.
•  CHP, Türkiye’nin Batıya entegrasyonun uygulayıcısı ve savunucusu bir pozisyonda yer alıyor.
•  Sosyalist Enternasyonel ile kurmuş olduğu ilişkilerde CHP, “Türkiye’nin çıkarlarını öncülediğini” ifade ediyor.
•  Avrupa Birliği’ni çağdaşlaşma devriminin bir parçası olarak gören CHP, üyelik olacaksa şayet “onurlu tam üyelik” ile bu birlikteliğin bir parçası olunması gerektiğini ifade ediyor.

Kürt Sorunu ve Alevi Sorunu

• CHP, Kürt Sorunu ve Alevi Sorunu’nu insan hakları ve laiklik bağlamında ele alıyor.
• Parti programında etnik farklılıklar ulusal zenginlik kabul ediliyor.
• Kimlikleri ulus devlet anlayışı ile korumayı öngören programda asimilasyonun reddetilirken entegrasyonun sağlanacağı ön plana çıkıyor.
• Her etnik kimlikten vatandaşın anadilini özgürce konuşabileceği, özel dershane ve kurslarda anadilin öğretim hakkı olduğu, anadilde kültürel faaliyetlerin gerçekleşebileceği ve son olarak, RTÜK kuralları çerçevesinde radyo-televizyon yayını yapabileceği ifade ediliyor.
•  CHP programında Alevi Sorunu laiklik ilkesi ile ele alınıyor. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın (DİB) “durumunun yeniden değerlendirileceği”, Alevilerin DİB’te temsil edeceği ve cemevlerinin devletten camiilerle eşit destek göreceği vaat ediliyor.
•  CHP Programında Kürt Sorunu aynı zamanda bölgesel kalkınma perspektifi ile de değerlendiriliyor. Bu kapsamda bölgenin kalkınmasına yönelik ekonomik ve sosyal bir takım tekliflerde bulunuluyor.
•  CHP, Kürt Sorunu’nda kültürel haklar ve bölgesel kalkınmayı; Alevi Sorunu’nda laikliği ve kültürel hakların “kurumsallaşmasını” ön plana çıkarıyor.
•  Rapora göre CHP’de Kürt Sorunu’nda çeşitli yalpalamalar yaşanıyor. 2016 yılında HDP’li milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması oylaması bu yalpalamanın iyi bir örneği. Kılıçdaroğlu bu durumu Anayasaya aykırı bulduğunu ifade ederken CHP’li milletvekillerinin bir kısmı bu oylamada “Evet” oyu kullanıyor.
• Büyükşehir Belediye yönetimlerinde Kürt Sorunu’na ilişkin somut ve önemli atılıyor. İSMEK kurslarında Kürtçe kurs açılması bu duruma bir örnek.
• Rapora göre CHP Alevi Sorunu’nda Alevilerin parti içindeki temsili ve laiklik merkezli politika önerilerini tutarlı olarak sürdürürken Kürt Sorunu’nda daha karışık bir performans sergiliyor.

VI. GELECEK SAYIDA

Toplumsal Etki Araştırmaları Merkezi

Türkiye Seçmen Araştırmaları 21′: Dindar Seçmenler.

Gelecek sayıda Toplumsal Etki Araştırmaları Merkezi‘nin hazırladığı Türkiye Seçmen Araştırmaları 21′: Dindar Seçmenler adlı çalışmayı inceleyeceğiz.

Bülteni sevdiyseniz şayet abone olmayı ve arkadaşlarınıza tavsiye unutmayın.

Link burada. 

Gelecek sayıda görüşmek üzere.

Hoşça bakın zâtınıza.