#98 Kadın Koalisyonu | Belediyelerde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi Raporu

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Önce kavramlar…

Erişebilirlik Belgesi, Yerel Eşitlik Eylem Planı

• Erişilebilirlik Belgesi: Erişilebilirlik mevzuatına uygun olduğu belirlenen umuma açık yapılara, açık alanlara ve toplu taşıma araçlarına valilik tarafından verilen belge. Bu belge, engelli ve diğer dezavantajlı grupların bu mekanlara ve araçlara rahatça erişebilmelerini ve kullanabilmelerini sağlıyor.
• Yerel Eşitlik Eylem Planı: Yerel yönetimlerin engelli bireyler, yaşlılar, kadınlar, çocuklar ve göçmenler gibi dezavantajlı gruplar için eşitlik ve fırsat eşitliği sağlamaya yönelik hazırladığı plan.

II. ARAŞTIRMACI KURUM

Kadın Koalisyonu

2000’lerin başından beri Türkiye’de kadın hakları ve eşitlik için mücadele eden bir sivil toplum kuruluşu. Koalisyon, Türkiye’nin dört bir yanında faaliyet gösteren 300’den fazla kadın örgütünden oluşuyor.

III. METODOLOJİ

Anket, yüz yüze görüşme, uzman görüşü

Rapor hazırlanırken öncelikle yerel yönetimlere başvuruluyor ve 85 sorudan oluşan değerlendirme formu dolduruluyor. Sonrasında dilekçe yanıtlarının detaylandırılması ve eksik bilgilerin tamamlanması amacıyla yüz yüze görüşmeler yapılıyor. Veriler kontrol edilerek kadın örgütleri tarafından nihai puanlama yapılıyor. Bu süreçlerden sonra veri analizi gerçekleştirilerek 9 izleme başlığı altında kamuoyuna sunuluyor. (Belediye yapılanması, katılım, erişilebilirlik, sağlıklı çevreye erişim, kadın sağlığ, bakım hizmetleri, şiddetle mücadele, göç, yoksulluk.)

IV. BULGULAR

Rapor bize ne söylüyor?

Belediyeler, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda yeterince şeffaf değil.

• Araştırma kapsamında 41 belediyeye bilgi edinme dilekçeleri gönderilerek görüşme talebinde bulunulduğu ancak 29 belediyeden geri dönüş alınabildiği belirtiliyor.
• Geri dönüş yapan belediyelerden 9’u büyükşehir, 4’ü il ve 16’sı ilçe belediyesi. Bu belediyelerin 21’i CHP’li, 7’si AK Partili ve 1’i TKP’li belediye başkanları tarafından yönetiliyor.
• Belediyelere sorulan soruların %93,1’i cevaplanırken sorular hakkında açıklama yapılma ve kanıt sunulma oranlarının oldukça düşük olduğu gözlemleniyor.
• Yalnızca soruların %12,7’sine tam yanıt (puanlama, açıklama ve kanıt sunulmuş) veriliyor.
• Kadın örgütlerine göre belediyelerin hizmetlerinin sadece %8,4’ yeterli düzeyde.

(i) Belediye Yapılanma performansı.

• Plan bütçe, imar ve denetim komisyonlarında en az 3 kişiden 1’i kadın.
• Kent konseyleri’nde kadın meclisi %72,4 oranında mevcut.
• Belediyelerin yarısında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği veya Kadın Politikaları Daire Başkanlığı/Müdürlüğü bulunuyor.
• Karar alma mercilerinde kadın üyeliği %27,5 oranında.
• Encümenlerde belediyelerin %65,5’i en az 1/3 oranında kadın üye bulundurma koşulunu sağlamıyor.
• Belediyelerin yarısının stratejik planlarında toplumsal cinsiyet eşitliğine yer veriliyor.

(ii) Katılım performansı.

• Katılımla ilgili standartların yarısına yakın bir kısmının hayata geçirilmediği belirtiliyor.
• Katılım için kolaylaştırıcı mekanizmalara Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Mor Haritam uygulaması ve Gezici Saha Aracı çalışmaları örnek veriliyor.
• Belediyelerin %31’i toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme yapıyor. Ancak belediyelerin yalnızca %3,4’ü bütçeyi şeffaf bir şekilde “çok dilli” ve herkesin anlayabileceği bir formatta paylaşıyor.
• Belediyelerin %27,6’sı kadın örgütlerinin ihtisas komisyonu çalışmalarına davet ediyor. Stratejik plan ve bütçe oluşturulurken kadın örgütlerinin katılımı ise %72,4 oranında.
• İzlenen belediyelerin çoğunluğu kapsadığı sınırlar içindeki kadın örgütlerinin listesini oluşturuyor ve kadın örgütlerle iletişimde kalınması için bir birim/kişi atıyor.
• Mersin Büyükşehir Belediyesi’nde yer alan Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Şefliği öne çıkan örneklerden biri.
• Yerel Eşitlik Eylem Planı belediyelerin %51,7’sinde mevcut.

(iii) Erişilebilirlik performansı.

• Belediyelerin %72,4’ünde imar planları ve kentsel tasarım projeleri yapılırken farklı ihtiyaç sahiplerinin görüşleri alınmıyor.
• Belediye hizmet binalarından sadece İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ‘Erişilebilirlik Belgesi’ne sahip olduğu belirtiliyor.

(iv) Güvenli, Yeterli Gıdaya ve Sağlıklı Çevreye Erişim performansı.

• Güvenli, yeterli gıdaya ve sağlıklı çevreye erişim ile ilgili standartlar, belediyeler tarafından %54,7 oranında karşılanmıyor.
• Belediyelerin %89,7’sinde Kent Gıda Konseyi ve Gıda Strateji Belgesi yok.
• Belediyelerin %75,9’u yoksul ailelerin beslenme verilerini takip etmiyor.

Olumlu uygulamalara bir örnek: İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin SEDEP programında tek ebeveynli ailelere öncelik vermesi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin Kadifekale Mahalle Bostanı.

(v) Kadın Sağlığı ve Cinsel Sağlık performansı.

• Belediyelerin %65,5’inde cinsel sağlık ve üreme sağlığıyla ilgili hizmet sunan bir sağlık birimi yok.
• Yoksullara regl döneminde ihtiyaç olan hijyenik ürünlere erişim desteği, belediyelerin büyük bir çoğunluğunda bulunmuyor.
• Her 2 belediyeden 1’inde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı (CSÜS) konusunda sağlık ve danışmanlık hizmeti sunuluyor.

(vi) Bakım Hizmetleri performansı.

• Belediyelerin %72,4’ünde bakım hizmeti veren personele süpervizyon ve kendine bakım desteği sunulmuyor.
• Evde bakım veren kadınlara destek hizmeti, belediyelerin çoğunluğunda mevcut değil. (%72,4)
• Personel için devredilemez babalık izni uygulaması belediyelerin %75,9’unda “kabul edilebilir” seviyede bulunuyor.

(vii) Toplumsal Cinsiyet Temelli ve Kadınlara Yönelik Şiddetle Mücadele performansı.

• Belediyelerin %47,9’u toplumsal cinsiyet temelli, kadınlara yönelik şiddetle mücadele ve önleme standartlarını karşılamıyor.
• Kadınlara Yönelik Şiddetle Mücadele İl Koordinasyon, İzleme ve Değerlendirme Kurulu’na belediyelerin büyük bir çoğunluğu katılım sağlıyor. (%86,2)
• İzlenen il ve ilçe belediyelerinin %82,7’si kadınlara yönelik şiddetle mücadele kapsamında topluma yönelik farkındalık çalışmaları yürütüyor.
• Yalnızca 9 belediyede kadın sığınağı mevcut. (Ankara Büyükşehir, İstanbul Büyükşehir, İzmir Büyükşehir, Kahramanmaraş Büyükşehir, Mersin Büyükşehir, Bodrum, Çankaya, Çukurova ve Tarsus belediyeleri.)
• Şiddete maruz kalan kadınların ve yakınlarının bilgilerinin ve verilerinin gizliliğinin korunmasına dair yazılı bir prosedür belediyelerin %55,2’sinde bulunuyor.
• Kadınlar için sığınak sonrası ücretsiz veya düşük ücretli barınma/konut imkanı, belediyelerin yalnızca %3,4’ünde mevcut.

(viii) Göç ve Göçmen Kadınlara yönelik performans.

• Belediyelerin göçmen kadınlara yönelik hizmetlerde önemli eksiklikleri var. Göç ve göçmen kadınlarla ilgili standartların %63,4’ü karşılanmıyor.
• Belediyelerin sadece %6,9’unun göçmen kadınlara yönelik özel politika ve tutum belgesi var.
• Yalnızca %20,7’si göçmen kadınlara özel bütçe ayırıyor.
• Mülteci/göçmen kadınların kent konseylerinde yer alma oranı %13,8.
• Belediyelerin %24,1’i kreşlerinde mülteci ve göçmen çocuklara ücretsiz/ücretli kontenjan sunuyor.
• Şiddete maruz kalan göçmen kadınlara sığınma imkanı sunan ve destek sağlayan belediyelerin oranı %17,2.
• Göçmen/mülteci kadınlara yönelik çok dilli eğitim programları sunan belediyelerin oranı %20,7.
• Mezitli Belediyesi’nin Kent Konseyi bünyesinde Göç Grubu aracılığıyla göçmenlere yönelik hizmeti olumlu bir örnek olarak gözlemleniyor.

(ıx) Yoksullukla Mücadele performansı.

• Her 4 belediyeden 3’ü yoksullukla mücadele için çalışmalar yaptığını bildiriyor.
• Belediyelerin %20,7’si yoksullukla ilgili çeşitlendirilmiş veri topluyor.
• Zorunlu eğitimini tamamlayamayan kız çocuklarına yönelik destek hizmetleri sunma oranı %20,7.
• Kadın yoksulluğuna ilişkin eğitim ve farkındalık çalışmaları yapan belediyelerin oranı yalnızca %6,9.

Nihai değerlendirme: Kadın koalisyonlarından Belediyelere düşük not.

• Raporda belediye izleme sürecini zorlaştıran veya engelleyen durumlarla karşılaşıldığı belirtiliyor. Bazı belediyelerin 50.000 nüfusun üstünde olmasına rağmen web sayfalarında faaliyet raporlarına, stratejik planlarına ve performans programına ulaşılamaması, belirtilen zorluklardan yalnızca biri.
• Geri dönüş alınan belediyelerden sadece %38,8’inin cevaba bir açıklama yazdığı, bunun da yalnızca %16,3’ünün kanıt sunduğu belirtiliyor.
• İzleme sonuçlarına göre, belirlenen standartların yalnızca %33,8’i uygulanıyor ve bunun da yalnızca %8,4’ü öne çıkan uygulamalar olarak değerlendirilebilecek düzeyde.
• Belediyelerin toplumsal cinsiyet eşitliği çalışmalarını düzenli bir şekilde yürütmediği ve genellikle diğer belediyelerin çalışmalarını örnek alarak parça parça uygulamalar yapıldığı gözlemleniyor.
• Belediyeler, toplumsal cinsiyet eşitliğini bütüncül bir politika olarak ele almıyor ve projeler bazında uyguluyorlar.
• Belediyelerin toplumsal cinsiyet eşitliği politikalarını izlemek için kategorize edilmiş bir veri toplama sistemi bulunmuyor.
• Kadın örgütleriyle işbirliği konusunda belediyeler yalnızca etkinlikleri desteklemek ve mekan sağlamakla sınırlı kalıyorlar.
• Kadın temsilinin belediye yönetimlerinde ve karar alma süreçlerinde sınırlı olduğu, kadın örgütlerinin de meclis çalışmalarına ve komisyon faaliyetlerine dahil edilmediği gözlemleniyor.

V. BİR REKLAM

Sivil Toplum Akademisi’nin 2016 yılından bu yana düzenlediği Kurumsal Gelişim Eğitim Programı 13. Dönem eğitimleriyle devam ediyor! 📣

Kurumsal Gelişim Eğitim Programı ile STK’ların kapasitelerini geliştirmenin yanında ürettikleri faydayı ve etkiyi artırmak amaçlanıyor.

Katılımcılar bu dönem insan kaynağı ve gönüllü yönetimi, yönetim ve organizasyon, politika yapımına aktif katılım, iletişim yönetimi, mali kaynak geliştirme ve yönetme, savunuculuk üzerine altı farklı alanda eğitim alacaklar.

Ders içeriklerine dair detaylı bilgi ve program takvimi için:

🔗 Tıklayınız.

VI. BİZDEN KISA KISA

• İçeriklerimizi ve etkinliklerimizi kaçırmamak için WhatsApp Topluluğumuza abone olabilirsiniz. Topluluğumuza ulaşmak için tıklayın.
• Dr. Zeynep Kurnaz ve Serhat Şabap #RaporaGöre’nin 2. sezonun 10. bölümünde TRT World Research Center tarafından hazırlanan “Engellilik ve Kamusal Alan” adlı rapor üzerine konuştu. İzlemek için tıklayın
• En büyük destekçimiz okuyucularımız. Kitlemizi büyütmek ise en önemli motivasyonumuz. Bülteni arkadaşlarınıza tavsiye etmek için:

Rapor Bülteni’ni Paylaş!

Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle.

Hoşça bakın zâtınıza.

Rapor Bülteni Ekibi