#94 Ankara Enstitüsü & İstanbul Politikalar Merkezi | Türkiye’de Dindarlık Algısı

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Önce kavramlar…

Dindarlık, Sekülarizm

• Dindarlık: Dinin kişi için ifade ettiği bireysel önem ve dini kurallara bağlılık.
• Sekülarizm: Din merkezli bir yaklaşımın tersine dini; sosyal, hukuki ve siyasi kümeden ayıran bir yaklaşımı tanımlar. TDK, sekülarizm kavramına karşılık olarak dünyacılık sözcüğünü öneriyor.

II. ARAŞTIRMACI KURUM

Ankara Enstitüsü Kurumsal Kimlik

Ankara Enstitüsü 

Türkiye, Avrasya ve Ortadoğu’daki gelişmeler üzerine araştırmalar yapan Ankara merkezli düşünce kuruluşu.

Enstitü Başkanı Hatem Ete, Araştırma Direktörleri Taha Özhan ve Osman Sert.

Proje bazlı stratejik analizler yapmayı ve karar vericilere yön göstermeyi amaçlayan enstitünün yürüttüğü çalışmalara buradan göz atabilirsiniz.

İstanbul Politikalar Merkezi Kurumsal Kimlik

İstanbul Politikalar Merkezi (İPM)

Demokrasi, iklim değişikliği, uluslararası ilişkiler ve kentleşme gibi konularda küresel düzeyde çalışmalar sürdüren araştırma merkezi.

İPM, 2001 yılından bu yana karar alıcılara, kanaat önderlerine ve paydaşlarına analizler ve politika önerileri sunuyor.

Direktörleri Fuat Keyman.

III. METODOLOJİ

Saha araştırması

Bu araştırma, 22-25 Temmuz 2022 tarihleri arasında yapılıyor. Araştırmanın örneklem büyüklüğü 1358.

Katılımcılar rassal olarak seçilmiş ve cep telefonlarından ulaşılıyor.

Örneklem 18 yaş ve üstü nüfusa ilişkin TÜİK verileri (NUTS II. Düzey bölge nüfusu, yaş, cinsiyet ve eğitim) ile Yüksek Seçim Kurulu tarafından yayınlanan 24 Haziran 2018 Genel Seçim resmî sonuçları kullanılarak oluşturuluyor.

IV. BULGULAR

Türkiye’de Dindarlık Algısı | Yazar: Hatem Ete, Abdullah Yargı

Rapor bize ne söylüyor?

İnanç Evreni ve Beyanı

• Rapora göre katılımcıların %92,3’ü Müslüman, %3,2’si Deist ve %2,7’si ateist olarak kendini ifade ediyor.
• Katılımcıların %93’ü bir sıkıntısı olduğunda dua ederek Allah’tan yardım istiyor.
• “Allah’ın var olduğuna inandığını ve bundan hiç şüphe duymadığını” ifade eden katılımcı oranı %86, “Bazı şüphelerim olsa da Allah’ın varlığına inanıyorum” diyenlerin oranı %7 ve Allah’ın varlığına inanmayanların oranının ise %3 olduğu belirtiliyor.
• Katılımcıların %46’sı “ahlaklı olduğum sürece, neye nasıl inandığım o kadar önemli değildir” önermesine katılmıyor.

Dindarlık Örüntüleri%%half_magic_comments_url%%

• Rapora göre geleneksel resmi ve ritüelistik dindarlık biçimlerinden ahlaki ilke ve erdemlere dayalı bir dindarlık anlayışına doğru bir kayma oluyor. Katılımcılar için Allah’a inanmaktan sonra dindarlığın en önemli kriteri kalbi temiz tutmak ve ahlaklı olmak.
• Yaş ve siyasi eğilimin dindarlık seviyesi ile olan ilişkisi son derece güçlü. 25-34 yaş grubundaki bireyler kendilerini çok dindar olarak tanımlıyor.
• AK Parti, MHP ve İYİ Partili katılımcıların çoğunluğu kendilerini dinin gereklerini yerine getirmeye çalışan biri olarak tanımlıyor. Bu bulgular, siyasi aidiyetin dindarlığa yönelik tutumların şekillenmesinde etkili olduğunun bir göstergesi.
• Çocuklarının dindar olmasını isteyenlerin oranı %76, çocuklarının dindar olup olmamasını önemsemeyenlerin oranı %12, çocuklarının dindar olmasını istemeyenlerin oranı ise %9.
• Temel dini bilgilerini ailelerinden öğrendiğini ifade edenlerin oranı %50,8, kendi kendine araştırarak öğrenenlerin oranı %20, camilerden öğrenenlerin oranı %14,7, cemaatlerden öğrenenlerin oranı %3,3. Yüzde %9,7’si ise diğer yöntemlerle dini bilgileri öğrendiğini belirtiyor.
• Rapora göre toplumun %73’ü Türkiye’de dindarlığın azaldığı kanaatinde.

Dini Pratikler ve İbadet

• En yüksek düzenli ibadet oranı 65 yaş ve üzeri bireyler arasında olup bu yaş grubunun %52,3‘ü günlük ibadetlere katılıyor.
• Kadınlar erkeklere kıyasla daha fazla düzenli namaz kılıyor.
• Düzenli namaz kılma oranı yaşla birlikte artıyor ancak eğitim seviyesi yükseldikçe azalıyor.
• Daha düşük eğitim seviyesine sahip bireyler, daha yüksek eğitim seviyesine sahip olanlara kıyasla daha fazla düzenli dua ediyor.
• Daha yüksek eğitim seviyesine sahip olanların namaza katılmama oranı daha yüksek.
• Katılımcıların %66,5’i düzenli olarak, %9,4’ü ise ara sıra Ramazan ayında oruç tutuyor.
• Düzenli oruç tutma oranı kadınlarda erkeklere göre ve genç yaş gruplarında yaşlılara göre daha yüksek.
• Düzenli oruç tutma oranı eğitim seviyesi yükseldikçe azalıyor.
• Erkek katılımcıların yaklaşık yarısı Cuma namazlarına düzenli olarak, yüzde %20’si ara sıra ve %17’si ise hiç gitmiyor.
• Katılımcıların %12’si eskiden Cuma namazlarına katıldıklarını ancak dini veya siyasi nedenlerden dolayı katılmayı bıraktıklarını ifade ediyor.

Toplumsal Değişim ve Din

• “Sarhoş olmayacak kadar içki içmek günah değildir” ifadesine katılmayanların oranı %74. Bu ifade katılanların oranı ise %14,6.
• Katılımcıların %72’si evlilik öncesi cinsel ilişkiye karşıdır.
• Evlilik öncesi cinsel ilişkiyi kabullenici bir tutum sergileyenlerin oranı %15.
• “Farklı cinsel yönelimlere hukuki statü tanınmasını doğru buluyorum.” ifadesine katılanların oranı %19.
• AK Parti ve MHP’li katılımcılar her Müslüman kadının başını örtmesi gerektiği fikrine katılma eğilimindeyken CHP’li katılımcılar bu ifadeye katılmama eğiliminde.
• Yaşlı bireyler genç bireylere kıyasla başörtüsünü daha fazla destekliyor.
• Katılımcıların %64’ü dindar olmanın ahlaklı davranmak için yeterli olmadığı görüşünde.
• Katılımcıların %62,4’ü “Banka seçerken, İslami banka olmasına önem veririm” ifadesine katılmazken, %20’si bu ifadeye katılıyor.

Din ve Siyaset İlişkisi

• “Dindar kişilerin devlet yönetiminde yer almasını memnuniyet verici buluyorum” ifadesine katılanların oranı %41 iken bu ifadeye katılmayanların oranı %37.
  • Rapora göre, birbirine son derece yakın olan bu oranlar, dindar kişilerin devlet kademelerinde yer almasının arzu edilirliği ve tercih edilirliği konusunda bir anlaşmazlık olduğunu gösteriyor.
• Raporada, AK Parti ve MHP seçmenlerinin çoğunluğunun dindar insanların devlet yönetiminde yer almasını olumlu bulduğunu, muhalefet partilerine oy veren seçmenlerin çoğunluğunun ise tam tersi bir görüşe sahip olduğu belirtiliyor.
• Katılımcıların kahir ekseriyeti laikliği din ve vicdan özgürlüğü olarak görüyor.

Dini Kurum ve Aktörlere Güven

• Rapora göre Diyanet İşleri Başkanlığına güvenmeyenlerin oranı %41’i iken güvenenlerin oranı %35,4.
• Dini tarikat ve cemaatlere güvenmeyenlerin oranı %59,5 iken güvenenlerin oranı %13,9.
• Dini kanaat önderlerine güvenmeyenlerin oranı %44,5 iken güvenenlerin oranı %23,1.
• Kadınlar dini kurumlara ve liderlere erkeklerden daha fazla güven duyuyor.
• Raporda genç yetişkinler (18-34) dini gruplara en yüksek güven düzeyine sahipken 55 yaş ve üzeri kişiler en düşük güven düzeyine sahip.
• Eğitim seviyesi arttıkça dini kurumlara, tarikatlara ve kanaat önderlerine duyulan güven azalıyor.

Dini Mesafe ve Hoşgörü

• Katılımcıların çoğunluğu dinler arası evliliklere karşı olumsuz iken mezhepler arası evliliklere karşı daha olumlu bir yaklaşım sergiliyor.
• Erkekler kadınlara kıyasla dinler arası evliliklere daha olumlu yaklaşıyor.
• Alevi katılımcılar Sünni katılımcılara kıyasla dinler arası ve mezhepler arası evliliklere yönelik daha “açık” bir tutum sergiliyor.
• Raporda eğitim seviyesi yüksek katılımcıların çocuklarının gayrimüslim biriyle evlenmesini onaylamaya daha fazla, eğitim seviyesi düşük katılımcıların ise daha az eğilimli olduğu ifade ediliyor.

V. BİR YAYIN

Dinden Uzaklaşan Türkiye – Dr. Volkan Ertit – Sekülerizm Mini Serisi – B01 – FluTV

Din sosyologu Volkan Ertit FluTV’de sekülerizmi, laikliği, muhafazakarlık ve modernliği konuşuyor.

Yayını izlemek için tıklayınız.

VI. BİZDEN KISA KISA

• İçeriklerimizi ve etkinliklerimizi kaçırmamak için WhatsApp Topluluğumuza abone olabilirsiniz. Topluluğumuza ulaşmak için tıklayın.
• Dr. Zeynep Kurnaz ve Serhat Şabap #RaporaGöre’nin 2. sezonun 6. bölümünde “Avrupa’yı Bekleyen Tehlike: Aşırın Sağın Yükselişi” üzerine konuştu. İzlemek için tıklayın.
• En büyük destekçimiz okuyucularımız. Kitlemizi büyütmek ise en önemli motivasyonumuz. YouTube sayfamıza abone olarak ve arkadaşlarınıza kanalımızı tavsiye ederek bize destek verebilirsiniz.

Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle.

Hoşça bakın zâtınıza.

Rapor Bülteni Ekibi