#68 Protestan Kiliseler Derneği | 2022 Hak İhlalleri İzleme Raporu

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Photo by K. Mitch Hodge on Unsplash

Önce kavramlar…

Protestanlık, Pastör, Nefret suçu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Tüzel kişi

• Protestanlık: 16. Yüzyılda yaşanılan reform hareketi sonucunda doğmuş, Hristiyanlığın üç ana mezhebinden birisi.
• Pastör: Bir kilisenin yönetiminden sorumlu Hristiyan din görevlisi.
• Nefret Suçu: Bir kişi veya gruba karşı beslenilen ön yargıdan kaynaklan suç eylemlerine verilen isim.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi: Avrupa Konseyi’ne bağlı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile korunan temel hakları gözeten mahkeme.
• Tüzel Kişi: Genellikle bir amacı gerçekleştirmek için kurulan, birçok kişiyi barındıran ancak tek bir kişi olarak kabul gören ve gerçek bir kişi olmayan oluşumlara verilen isim. Örneğin, devletler, şirketler, okullar ve dernekler tüzel kişi olarak nitelendiriliyor.

II. ARAŞTIRMACI KURUM

Protestan Kiliseler Derneği

Protestan Kiliseler Derneği

Temelleri 1980’lerin sonlarında dönemin kilise önderlerinin bir araya gelmesiyle atılıyor. Bir ‘Temsilciler Kurulu’ (TeK) olarak başlayan bu birlik, 1990’lı yıllarla beraber cemaatin büyümesi ve Hristiyanlık karşıtı yayın ve propagandaların artmasıyla birlikte ivme kazanmaya başlıyor. Zaman içinde Türkiye’de bulunan yerel Protestan Kiliselerin büyük kısmı bu birlik içinde yer alıyor.

Eski dernek yasalarındaki sınırlamalar nedeniyle uzun yıllar TeK’in resmi makamlar önünde temsil sorunu oluyor. Son yıllarda Dernekler Kanunu’nun değişmesi ile birlikte dernek olarak devam etmesine karar veriliyor. İzmir merkezli olarak 23 Ocak 2009’da dernek statüsü kazanıyor.

III. METODOLOJİ

Veri toplama, raporlama, deneyim paylaşımı.

Protestan Kiliseler Derneği, 2022 yılından bu yana, barındırdığı 119 toplulukta yaşanan hak ihlallerini yıllık raporlar halinde kamuoyuyla paylaşıyor. Raporda Protestan topluluğunun yaşadığı sorunlar, dernek üyelerinin deneyimlerine dayanarak yedi temel başlık altında aktarılıyor.

IV. BULGULAR

Photo by Markus Spiske on Unsplash

Rapor bize ne söylüyor?

(I) Nefret suçları.

• Rapora göre 2022 yılında Protestan toplumuna yönelik 3 farklı fiziksel saldırı gerçekleşti. Bunlardan ikisi kişilere yönelik yaralayıcı saldırılar iken bir saldırı kiliseye karşı gerçekleşti.
• 2022’de Protestan toplumuna yönelik nefret söyleminde artış meydana geldiği ifade ediliyor.
• Sosyal medyada sistematik bir şekilde hakaret, küfür ve aşağılamalar devam ederken kiliselerin cemaatinden bazı kimselere ve bazı kiliselerin pastörlerine yönelik tehdit ve saldırı planları gerçekleşiyor.

(II) İbadet yerleriyle ilgili sorunlar.

• Rapora göre Türkiye’de Protestan toplumu için yeterli sayıda ibadethane bulunmuyor.
• Kullanılabilecek tarihi kilise binalarının sayısının sınırlı olmasından ötürü Protestan toplumu genellikle “klasik” kilise binası yapısında olmayan dükkan, depo ve benzeri yerleri kiralayarak veya satın alarak ibadethane açığını kapatmaya çalışıyor.
• Kiralık mekanların ibadethane olarak kullanılması Protestan toplumu için bir kırılganlığa sebep oluyor.

(III) Tüzel kişilik/örgütlenme hakkına dair sorunlar.

• Protestan toplumuna ait 119 topluluğun tüzel kişiliği bulunuyor.
• Mevcut sistemde dini toplulukların yasal kimliğinin olmaması ve dernekleşme yolunun küçük kiliseler için karmaşık ve uygulanması zor olmasından ötürü geri kalan toplulukların tüzel kişilik kazanması zor görünüyor.
• Vakıfların kuruluş maliyetlerinin yüksekliği ve barındırdığı uzun hukuki prosedürler küçük toplulukların tüzel kişilik kazanma çabasını zorlaştırıyor.
• Vakıf kurulmasına verilen izinle beraber kiliselerin tüzel kişilik kazanmak için vakıflaşma eğilimindeki artış dikkat çekiyor.

(IV) İnancı açıklama zorunluluğu hakkındaki sorunlar.

• Rapora göre Türkiye’de din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinin çoğulculuktan uzak olması, Sünni İslam bakış açısı merkeze alınarak hazırlanmış olması ve dersin tüm öğrenciler için zorunlu tutulması Protestan Topluluğu için belirli zorluklar çıkarıyor.
• Din dersinden muaf olmak için inancın açıklanması ve hatta ispat edilmesi zorunluluğu bir hak ihlali barındırıyor. Protestan Kiliseler Derneği bu konuda AİHM ve yerel mahkeme kararlarının uygulanmasının gerekliliğine değiniyor.

(V) Ekonomik kriz ve ayrımcılığa dair sorunlar.

• Ülkemizde süregelen ekonomik kriz ülkemizdeki çoğu topluluk gibi Protestan toplumunu da ekonomik açıdan zorluyor. Yoksullaşma, işsizlik artışı ve kira zamlarından ötürü kiliseler maddi sıkıntılara giriyor.
• Protestan Kiliseler Derneği, emeklilere verilen ikramiyelerin kişinin dini fark etmeksizin İslami bayramlardan önce verildiğini, Noel ve Paskalya gibi Hristiyan bayramlarında Protestan topluluğunun bir ikramiye alamadığına değiniyor.

(VI) Medyaya dair sorunlar.

• Sosyal medyada Protestan topluluğuna ait kilise resmi hesapları, kilise önderleri ve cemaatine karşı nefret söylemleri artış gösteriyor.
• Bilgi kirliliği ile beraber artış gösteren nefret söylemleri Protestan toplumunu endişeye sürüklüyor.
• Yaygın ve ulusal internet medyasına bakıldığında 2022 yılında nefret söylemlerinde azalma gözleniyor.
• Nefret söyleminde yaşanan azalmalarda, 2021 yılında yapılan nefret söylemi içeren paylaşımların kaldırılmasına yönelik çağrının medya kuruluşları tarafından dikkate alınmasının önemine dikkat çekiliyor.

(VII) Diyalog eksikliğine dair sorunlar.

• Rapora göre 2022 yılında da hükümet ve resmi kurumlar tarafından dini grupların davet edildiği etkinlik ve toplantılara Protestan toplumunun davet edilmemesi problemi devam ediyor.
• Sene içerisinde bazı belediye ve yerel kurumlar ile yakın iletişim sağlanıyor olmasına karşın Protestan Kiliseler Derneği bu iletişimin tüm kamu kurumlarını kapsamasını arzu ediyor ve bu konuda çalışmalarına devam ediyor.

V. YAKINDA

Göç Araştırmaları Derneği tarafından hazırlanan depremin göç ve göçmenlere etkisine odaklanan raporları incelemeye başladık. Rapor özetlerimiz yakında sizinle.

Rapor Bülteni’ni arkadaşlarınıza tavsiye ederek bize destek verebilirsiniz.

Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle.

Hoşça bakın zâtınıza.

Rapor Bülteni Ekibi