#66 Reuters Enstitüsü | 2022 Dijital Gazetecilik Raporu

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Önce kavramlar…

Medya, Geleneksel medya, Dijital medya, Hibrid podcast.

• Medya: Halk kitleleriyle iletişimi sağlayan radyo, televizyon, gazete ve dergiler gibi basın yayın organlarının tümünü kapsayan ortak isim. “Medya” kavramına eleştirel açıdan yaklaşan bir Ulus Baker yazısı okumak isterseniz tıklayınız.
• Geleneksel medya: Televizyon, radyo, gazete, dergi ve sinema gibi basılı veya yayınlanmış formatlarda bulunan iletişim araçları.
• Dijital medya: Geleneksel medya araçlarındaki unsurların soyutlaşmasını sağlayan teknolojiler bütünü. Sosyal medya siteleri, videolar, arttırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik, konum tabanlı hizmetler ve etkileşimli hikayeler dijital medya kapsamında değerlendiriliyor.
• Hibrid podcast: Seçilen konunun uygunluğuna göre birden fazla tekniğin kullanılabildiği podcast türü. Bu tarz podcastlerde tek kişilik kısımda, konuklarla röportajlar, çeşitli hikaye anlatımları aynı anda yer alabiliyor. Podcast türlerine d aha detaylı göz atmak için tıklayınız.

II. ARAŞTIRMACI KURUM

Reuters Enstitüsü Kurumsal Kimlik

Reuters Enstitüsü

Londra Merkezli Reuters Gazetecilik Araştırmaları Enstitüsü, Oxford Üniversitesi bünyesinde 2006 yılında kuruluyor.

Günümüzdeki amansız bilgi kirliliği içinde gerçek olanı ayıklama ve onu bildirme konusunda bağımsız gazeteciliğin değerini arttırmaya yönelik çalışmalar yürütüyor. Yaptıkları uygulama ve araştırmalarla gazeteciliğin geleceğini keşfetmeyi ve sürdürülebilir bir gazetecilik inşa edilmesini amaçlıyor.

Enstitü tarafından, Gazeteci Burs Programı kapsamında her yıl çağrıya çıkılıyor ve dünyanın farklı yerlerinden gazeteciler özel bir programla ağırlanıyorlar. Çağrılara dair takvimleri şuradan takip edebilirsiniz.

III. METODOLOJİ

Çevrimici anket, odak grup görüşmesi.

Enstitü, 46 farklı ülkenin haber tüketim alışkanlıklarını ölçmek için çevrimiçi anket yönteminden faydalanıyor. Örneklem büyüklüğü için ülkelerin nüfus sayımlarını dikkate alınıyor. Ankette, katılan kişilerin; yaş, cinsiyet, eğitim düzeyleri, siyasi eğilimleri, sosyal medyayı kullanım alışkanlıkları, haber kaynaklarına duydukları güvenilirlik düzeyi gibi pek çok konu sorgulanıyor.

Aynı zamanda, 3 farklı ülkede (ABD, Birleşik Krallık ve Brezilya) yapılan odak grup görüşmeleri verilerinden ve farklı sektörlerin konu ile ilgili çalışmalarından da yararlandıkları görülüyor.

Her yıl düzenli olarak paylaşılan raporun 2021 yılı bulgularına ulaşmak isterseniz Rapor Bülteni’nin 11. sayısına göz atabilirsiniz.

IV. BULGULAR

Photo by Tyler Nix on Unsplash

Rapor bize ne söylüyor?

Haberlere güven düşüyor.

• Her 5 kişiden sadece 2’si haberlere güven duyuyor.
• Finlandiya en yüksek güven oranına (%69) sahipken ABD’nin (%26) en düşük orana sahip olduğu görünüyor.
• Haberlere olan ilginin, 2017’deki %63 oranından 2022’de %51’e düştüğü görülüyor.

Geleneksel medyanın kullanımı azalıyor.

•  Kriz durumları dışında geleneksel medyaya ilgi düşük seyrediyor. Bununla birlikte, insanların kriz durumlarında geleneksel medyayı daha çok tercih ettikleri görülüyor.
• Araştırmacılara göre geleneksel medyadaki ilgi düşüşü yeni medya araçlarında bir artışa sebep olmuyor.
• Salgın sonrası dönemde insanlar haberden kaçınarak stresten uzak olmayı amaçlıyor. İnsanların neredeyse yarısı Covid-19 ve politika haberlerinden bıktığını dile getiriyor.
• Yaklaşık her 3 insandan 1’i haberlerin kendilerini olumsuz etkilediğini, haberlerin güvenilmez olduğunu ya da haberlerden bıktıklarını ifade ediyor.
• Yaklaşık her 5 kişiden 1’i haberlerin kendilerini ilgilendirmediğini veya haberlerin işe yaramadığını düşündüğünü belirtiyor.
• Genç ve görece daha az eğitimli insanların önemli bir kısmı haberlerden kaçınıyor. Bunu tercih etmelerinin sebebini etmenin veya anlamanın zor olabilmesiyle açıklıyorlar.

İnsanlar okumak yerine izlemeyi tercih ediyor.

• Haberleri video formatında tüketenlerin önde gelen tercih sebebi: Formatını daha kolay bulmaları. (Yüzde 42) Bunu takip eden diğer nedenler; video formatının daha ilgi çekici bulunması (Yüzde 41) ve videolarla daha sık karşılaşılması. (Yüzde 24)
• Daha kolay tüketilebilir habercilik gençler tarafından daha çok talep ediliyor.

Çevrimiçi haberlere ödeme yapma alışkanlığı azalıyor.

• Refah seviyesi yüksek uluslar çevrimiçi haberlere ödeme yapma konusunda diğer uluslara kıyasla daha yüksek oranlara sahip. Bu ülkelerde her 5 kişiden 1’i çevrimiçi haberlere ödeme yapıyor.

TikTok ve Telegram yükselişte, Facebook en çok kullanılan sosyal ağ.

• Facebook’un haberler için en çok kullanılan sosyal medya platformu olduğu belirtiliyor. Yaşça büyük grupların çoğunlukla bu platformdan haberleri takip ettikleri bildiriliyor.
• Gençlerin eskisine kıyasla görsel mecralara daha çok rağbet ediyor. (YouTube, Instagram, TikTok vb.)
• TikTok geçtiğimiz yılın en hızlı büyüyen platformu olmasına rağmen bu platformdan haber takip etme oranı %15.
• Telegram’ın bazı pazarlarda WhatsApp’a rakip haline geldiği belirtiliyor. Bu duruma sebep olarak platformun Rusya-Ukrayna savaşına dair haberciliği kısıtlamaması gösteriliyor.

Pandemiyle birlikte duraksayan podcast tüketimi bu yıl yükselişte.

• Yaklaşık her 3 kişiden 1’i geçen ay bir veya daha fazla podcast dinlediğini belirtiyor. (Yüzde %34)
• İrlanda, ABD, İsveç, Singapur ve Japonya gibi 20 ülkenin yer aldığı havuzda podcast dinleme oranı yüzde 34 ile geçen yıla kıyasla 3 puan artmış görünüyor.
• Spotify birçok ülkede Apple ve Google Podcasts’in önünde seyrediyor. YouTube da videonun öne çıktığı hibrit podcastlerin popülaritesinden yarar sağlıyor.

Rapor Türkiye’ye dair neler söylüyor?

• Türkiye’de yaklaşık her 3 kişiden 2’si haberlere güvenmiyor.
• Toplumun geniş bir kısmının siyasi temalı yanlış bilgi yayılımının farkında.
• Katılımcıların yarıdan fazlası yazılı haber içeriklerini daha çok tüketiyor. (Yüzde %61) %13’ü ise metin dışı haber içeriği tüketme eğiliminde olduğunu belirtiliyor.
• Haber okurlarının toplumdaki kutuplaşmanın farkında oldukları belirtiliyor.
• Katılımcıların %14’ü haber içeriklerine mail yoluyla ulaştığını belirtiliyor.
• Türkiye’de sosyal medya üzerinden haber okuyuculuğunun artmış olduğu belirtiliyor.
• Her 5 kişiden 4’ü habere çevrimiçi kaynaklar aracılığıyla ulaşmayı tercih ediyor. Çevrimiçi haber okurlarının da çok büyük bir kısmı haberlere akıllı telefonlar aracılığıyla ulaşmayı tercih ediyor.
• Basılı yayın kullanımının 2015’e kıyasla yarı yarıya düştüğü vurgulanıyor.

V. YAKINDA

Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı tarafından hazırlanan “Depremden Etkilenen Bölgelerde Kadınların Şiddetten Uzaklaşma Deneyimleri ve Destek Mekanizmaları” adlı raporu not aldık. İncelememiz yakında sizlerle.

İçeriklerimizi ve etkinliklerimizi kaçırmamak için buraya tıklayarak WhatsApp Topluluğumuza katılabilirsiniz.

Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle. 

Hoşça bakın zâtınıza.

Rapor Bülteni Ekibi