#60 NewsLabTurkey | Medya, Kamuoyu Anketleri ve Seçim Haberciliği Üzerine Bir İnceleme

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Önce kavramlar…

Medya, Kamuoyu araştırması, At yarışı formatı, “Seçimleri Nate Silver kazanır”.

• Medya: Halk kitleleriyle iletişimi sağlayan radyo, televizyon, gazete ve dergiler gibi basın yayın organlarının tümünü kapsayan ortak isim. “Medya” kavramına eleştirel açıdan yaklaşan bir Ulus Baker yazısı okumak isterseniz tıklayınız.
• Kamuoyu araştırması: Belirli bir örneklemden yola çıkarak kamuoyuna yönelik sistematik, bilimsel ve tarafsız bilgi toplama işlevi.
• At yarışı formatı: Geleneksel ve sosyal medyada “kim önde” ya da “kim kazanacak” türü sorulara yönelik ilginin ön planda tutulduğu habercilik şekli.
• “Seçimleri Nate Silver kazanır”: Nate Silver tarafından kurulan anket şirketinin, 2012 seçiminde 50 ABD eyaletinin ellisinin de sonuçlarını tam isabetle bilmesinin ardından ABD seçim haberciliği diline yerleşen ifade. Nate Silver’in “Sinyal ve Parazit” adlı kitabı 2018 yılında Epsilon Yayınevi tarafından Türkçe’ye çevrildi.

II. ARAŞTIRMACI KURUM

NewsLab Turkey Research Hub

NewsLab Turkey bünyesinde Türkiye’nin haber endüstrisine ve enformasyon alanına ilişkin raporlar yayınlayan Research Hub, Türkiye’nin haber endüstrisine ilişkin veri toplamanın yanı sıra çözüm odaklı stratejiler önermeyi amaçlıyor. Her ay yeni araştırmalar yayınlayarak sektörün nabzını tutan kurum, medya girişimcilerine yol göstermeye çalışıyor.

III. METODOLOJİ

Literatür taraması, uzman görüşü, kamuoyu anketleri.

Merkezine seçmen kamuoyu anketlerini koyan rapor üç ana bölümden oluşuyor.

İlk bölümde, seçimlere yönelik kamuoyu anketçiliğinin tarihsel gelişimi mercek altına alınıyor. İkinci bölüm, seçimleri de içine alarak geniş bir çerçeveden siyaset haberciliğine odaklanıyor. Üçüncü bölümde ise seçim haberciliği, günümüzde giderek yaygınlaşan hesaplamalı sosyal bilimler ekseninde değerlendiriliyor.

IV. BULGULAR

Rapor bize ne söylüyor?

Seçim haberciliği, ticari bir sektör halini alıyor.

• Seçim haberlerinde politikalar ve vaatlerden ziyade adayların seçimi kazanma ihtimallerini öne çıkarılıyor.
• Raporda, 24 saat yayın formatına sahip televizyon kanalların heyecanı arttırmak için at yarışı formatını benimsediği belirtiliyor.
• At yarışı formatı için gerekenler; iki adaylı kafa kafaya geçmesi muhtemel bir seçim süreci ve eril dil hakimiyeti olarak ifade ediliyor.

Türkiye’de seçim haberciliği.

Yapısal olarak ABD’ye, ilkesel olarak Avrupa’ya yakın.

• Türkiye’de anket sektörünün 2002 yılından sonra yükselişe geçtiği belirtiliyor. Ancak bu ikisine eşlik edecek rekabetçi bir medya sektörü bulunmadığının altı çiziliyor.
• Türkiye’deki sistem değişikliği ile ortaya çıkan ve ABD siyasetiyle benzerlik taşıyan, iki aday ve iki ittifak üzerinde yoğunlaşan siyaset at yarışı formatı için elverişli.
• Raporda Türk basınının partizanlık açısından Avrupa basınına yakın olduğu, yoğun iktidar baskısı altında olduğu içinse Avrupa basınından da farklı olduğu belirtiliyor.
• Türkiye’de seçim haberciliğinde “makbul konuk havuzu” içerisinden seçilen konukların katıldığı uzun tartışma programları öne çıkıyor.

Seçmen anketlerde önde görünen adayın “peşine takılıyor”.

• Peşine takılma etkisi, ilk defa oy kullananlar, genç seçmenler ve  siyasal görüşleri çok keskin olmayan seçmenler arasında daha yaygın.
• Sadece belirli anketleri yayınlayan medya, peşine takılma etkisi nedeniyle seçimde kilit bir rol oynamış oluyor.

Bir başka tartışma: Anketlerin sıklıkla yanlış tahminde bulunması.

• Rapora göre seçimlere dair veri/algoritmik tahminler ile anketler yoluyla yapılan seçim haberciliği rekabet halinde.
• “İsabetli tahminler seçim haberciliğini yok eder mi?” tartışmalarının 2012 yılında Nate Silver’ın ABD seçimlerinde gösterdiği başarı sonrasında başladığı görülüyor.
• Algoritmik hesapların çoğu kişinin anlayamayacağı kadar karmaşık olması, daha yalın bir anlatım dilini benimseyen seçim haberciliğin lehine görülüyor.
• Raporda, algoritmik seçim tahmini tartışmasının, Türkiye’de yasal olmayan seçim bahisçiliği piyasaları ile iç içe geçebileceğini hatırlatılıyor. Birleşik Krallık ve bazı başka ülkelerde oldukça yaygın olan seçim bahisçiliğinin algoritmik tahminler ile desteklenmesi tümden yeni bir tartışma açabilir.

Seçimi at yarışı gibi haberleştirmek yerine neler yapılabilir?

• Kazananın kim olacağını konuşmaktan ziyade, adayların önemli konulardaki politika önerilerine yoğunlaşılmalı.
• Kamuoyu anketlerinin uzmanlaşmış bir “kamuoyu anketleri muhabiri” tarafından titizlikle haberleştirilmesi akılcı bir yöntem olarak tavsiye ediliyor.
• Anket muhabirlerine verilmesi gereken yetkinliklerin altı çiziliyor: Bilimsel metodolojiye hakim olunmalı, gazetecilik eğitimine dair yenilikler takip edilmeli. Örneğin, 1970’li yıllardan itibaren giderek sosyal bilimler ağırlıklı olarak verilen gazetecilik eğitiminin, bugün hesaplamalı sosyal bilimleri de kapsaması gerektiği görüşü ön plana çıkıyor.

V. YAKINDA

TODAM tarafından hazırlanan Toplumun Görünümü 2022 adlı raporu not aldık. İncelememiz yakında sizlerle.

İçeriklerimizi ve etkinliklerimizi kaçırmamak için buraya tıklayarak WhatsApp Topluluğumuza katılabilirsiniz.

Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle.

Hoşça bakın zâtınıza.

Rapor Bülteni Ekibi